İngilizler bilmez ve ilgilenmez, zira ‘Life in the UK’ olarak bilinen Britanya Vatandaşlığına Geçiş Sınavı’na girmek zorunda değildirler.
Kralın ve hükümetin başının varlığının önemi, rolü, toplumsal yaşamdaki yeri Britanya vatandaşı olmanın önemli bir adımı olan bu sınavda yoktur; en azından şimdilik.
Britanya Vatandaşlığına Geçiş Sınavı’nda önemli olaylar, devlet başkanı, demokrasi, kadın hakları gibi mühim konular yerine Britanya doğumlu olanların bile bilmedikleri, günlük yaşama adapte olduğunu ve İngiliz-İskoç-Galler yaşam tarzına aşına olduğunu gösteren sorular yerine mesela London Eye Gözlem Tekerleği’nin yüksekliği sorulur. Kime ne 443 feet olduğundan, çoğu göçmen feet hesabının metre olarak karşılığını bile bilmezken…Uzmanlar bu ve benzer soruların yaşama uyumu ölçmede nasıl bir kıstas olduğunu anlamakta zorlanıyor uzmanlar.
Bir de tabi Boris Johnson’ın gün, ay ve yıl olarak başbakan olduğu tarih soru olarak karşınıza çıkabilecekken Winston Churchill veya Margaret Thatcher gibi siyaset bilimine yön veren, toplumda derin izler bırakan şahsiyetlere dair soru yoktur.
Mesela Margaret Thatcher’ın muhafazakar olmasına rağmen falaka usulü işkenceye karşı çıktığını, eşcinselliğin suç olarak algılanmaması ve kürtaja izin verilmesi gerektiğini savunmuş olduğunu bilmek daha kıymetli olurdu gibi görüşler var.
Benzer şekilde sınavda başarılı olmak için acil durumda aranacak numaranın ne olduğunu, bir suçu bildirmek için ne yapmak gerektiğini bilmeye gerek yokken Britanya’nın ilk köri lokantasının hangisi olduğunun sorulduğu soruyu doğru cevaplamak gerekiyor.
Yani barlarda eğlenmek amacıyla oynanan ‘pub quiz’ kadar ciddiyetsiz ve gereksiz sorular ve yanlış cevaplar…
Otoritelerin farkına varmadığı veya varıp da önemsemedikleri ve dolayısıyla sormadıkları sorudur ki Britanya vatandaşlığına geçecek diğer ülke vatandaşlarına hükümet başının kim olduğu sorulmaz. Bu haliyle dünyada başka bir örneği yoktur bu durumun ve hatta eksikliğin.
Bunun yerine ıvır zıvır kabul edilen ve birkaçı da yanlış olan şeyler; hatalı şeyler.
Bu konu açılmışken bir de hatalara bakmak gerekir ki ayrıntılarda kaybolmak olarak kabul edilebilir ama hata hatadır yine de.
Tarihi şahsiyetleri ve kurucu kralları bilmek faydalı kabul edilebilir ama onlarda da hata varsa ne yapmalı? Sweyn Forkbeard ilk Danimarkalı kraldır ama sınavda doğru cevap olarak onun oğlu Cnut seçeneği işaretlenmelidir. Yoksa bir sorudan olursunuz.
Bunun yanında biz şiir seven bir ulus olarak Dylan Thomas’ın eserlerini biliriz değil mi? Cevat Çapan imzasıyla hem de…Can Yücel’imizi de derinden etkilemiş olduğunu bilerek okuruz ayrıca. Şairi ve eserini bilelim yeter ama ‘Uysalca gitme o güzel geceye’ eserinin hangi yıl yazdığı sorusuyla karşılaşırsanız 1952 yılını seçmelisiniz doğru cevap olarak. Ama Dylan bu işaretlemeniz gereken seçeneğin yılında neredeyse ölüm döşeğindeydi ve bu şiirini 19547 yılında yazmıştı.
Bir de para miktarında yanlışlık yaptı sınav uzmanları ki dolaşımdaki en büyük paranın 50 Sterlin olduğunu düşünerek bu seçeneği doğru diye işaretlerseniz sınavdan başarılı olmak için iyi yaparsınız ama soru yanlıştır; dolaşımdaki en büyük para 100 Sterlin’dir ki İskoçya Merkez Bankası böyle buyurmuştur. İngiltere’yi düşünerek değil Birleşik Krallık’ı düşünerek cevap vermek gerekir zira alınacak pasaport Britanya Pasaportudur.
Halbuki Home Office dediğimiz İçişleri Bakanlığı ‘Principles underlying British society’ diyor sınavın amacına ve vatandaşlığa geçenden ne kadar vakıf olduğunu ölçmeyi amaçlıyor. Yani Britanya Toplumu’nun temelindeki değerlere vakıf olmak ve benimsemek; DEMOKRASİ, HUKUKUN ÜSTÜNLÜĞÜ, HOŞGÖRÜ VE SAYGI ve BİREYİN ÖZGÜRLÜĞÜ…
