York Dükleri hep ilginçtir. Son yıllarda gündemde olan York Dükü büyüklere, erkeklere, nüfuslu ve varlıklı beylere güveni zedelese de en akılda kalanı ve hatırlananı o değildir.
Londra merkezde, birkaç merdivene de adını veren 19. yüzyıldaki York Dükü ve hikayesi ilginçtir. Kral III. George’un ikinci oğlu Prens Frederick Augustus’tur. Bugün 41 metre yüksekliğindeki 168 basamaklı kolona heykeli dikileli 188 sene oldu. Yanından yürüyüp şehre daldığınız kolonun sahibine bakalım beraberce.
Düklük kraliyet mensubu erkeklere verilen bir ünvandır. Hanedanın ilk oğlu Galler Prensi olur ama ikinci oğlu York Dükü olur. 14. yüzyıldan kalma soyluluk ünvanıdır ve şimdiye kadar sekiz kere verilmiştir. Kralın veya Kraliçe’nin kral olmak için doğmamış, kral olmaya hazırlanmayan ikinci oğlan çocuklarını avutmak, kamu hizmeti görevinde göstermek ve dolayısıyla kamu gelirlerinden hatırı sayılır pay alma izni olarak da bakabilirsiniz.
Prens Frederick de ikinci oğlan olarak bu hakkı ve soyluluk rütbesini aldı, o meslek olarak kendine para harcama ve kadın tavlamayı değil askerliği seçti. Otuz yaşında başkomutan oldu. Napolyon Savaşları sırasında ordu komutanı olarak ordunun modernize edilmesi gerektiğini ortaya koydu. İngiliz Tarihi’nde ordu için ondan başka biri bu kadar yararlılık göstermedi ve kalıcı etki bırakmadı denir ama bu oldukça iddialı bir yargıdır.
Bir miralay ile düelloya da girdi ama çok şanslıydı ki miralay Lennox ıskaladı ve dük ateş etme hakkını kullanmadı.. Düello her ne kadar yasal olmasa da dükün düelloya girdiği kişinin hayatını bağışlaması kendisini kahraman, centilmen, iyi nişancı yaparken rakibini aşağıladı.
Dükün aşağılandığı haller de yok değil. Napolyon Savaşları sırasında imzalamak zorunda kaldığı anlaşma, geri çekilme ve savaş esirleri değişimi askerinde moral bozukluğuna sebebiyet verdi denir. Bugün biz göçmenler bilmese de bir çocuk şarkısı/çocuklara söylenen şarkı ile kendisi ile hala dalga geçilir.
Oy! Oy! Oy! Büyük York Dükü
On bin askeri vardı,
Onları zirveye koşturdu,
ve sonra tekrar aşağı inmelerini emrette.
Tepede en yukarıdaydılar,
Aşağıda en altta.
Yolun yarısında ise ne tepede ve ne de altta.
Ama yine de aynı yıl Güney Afrika’nın en popüler şehirlerinden Elizabeth Port’ta ‘Müstahkem Mevki’ye Fort Frederick adı verildi. Çok enteresan bir surette. Güney Afrika’daki olası Fransız işgalini engellediği ve İngiliz işgalini tesis edip sağlamlaştırdığı gibi. Aynı Mısır’ı Osmanlı’nın elinden alan Fransa’nın Akdeniz’e dökülmesi ama Mısır’ın geri verilmemesi gibi.
Frederick başkomutanlık görevinden istifa etmek zorunda kaldı, çünkü metresi Mary Anne Clarke’ın askeri rütbeleri para karşılığı sattığı iddia edildi, dük olmasaydı olamayacak bir şey tabi. Parlemento hakkında soruşturma açtı ve rüşvet aldığı 196 oya karşılık 278 oy ile kabul edildi. Her şeyini bıraktı. Aynı günümüzdeki York Dükü gibi…o da tüm askeri görevlerinden ve ünvanlarından feragat ettirildi. Çocuk yaşta kızı alıkoymaktan dolayı soyluluk ünvanları ise duruyor tabi…onları doğuştan getirdi.
Mary Anne’in yaşamını merak ederseniz torununun torunu kaleme aldı, okumak ayrıca Regency Period denilen Naiplik Dönemi ve Victoria Dönemi ahlak anlayışına ve kadına yüklenen sorumluluğa vakıf olmak bakımından ilginçtir, harikadır.
York Dükü Frederick geri kalan yaşamını kumar ve at yarışlarıyla dolu geçirdi ve 1827 yılında öldü. O an, tüm ordu mensupları heykelinin yapılması için kullanılmak üzere bir günlük maaşlarını bağışladılar. 21.000 Sterlin toplandı, günümüzdeki karşılığı 1.831.000 Sterlin eden bir miktar. Halkın güzünde yüceltilince hükümet borçlarını sildi ve 68 basamaklı kolonda anıtlaştı. Daha Trafalgar Meydanı ve Nelson Anıtı yoktu. Kral 3. George’un bir süre kral olma tehlikesi de geçiren oğlu York Dükü’ydü o. Fransız Devrimi sırasında Britanya orduları komutanıydı.
Peki…Prens Charles Kral olduğunda ikinci oğlu Prens Harry York Dükü mü olacak? York Düklüğü kime kalacak?
