Eğer bir gün yolunuz İngiltere’nin kuzeydoğusundaki, York şehrine düşerse yapmanız, gezmeniz ve görmeniz gereken bir takım kıymetlerin olduğunu ve tüm bunları tecrübe etmek için bir miktar vakte ihtiyacınız olduğunu hatırlamak isterim.
Ancak tüm aktiviteler bir tarafa 5 Kasım günü York’ta bulunursanız enteresan bir kutlamaya şahit olabilirsiniz. Açıkhava Şenlik Ateşi de denilen ‘Guy Fawkes Günü’ ve hatta gecesidir; maytaplar, havai fişekler, barut ve günümüzde her türlü barışcı protestonun simgesi olan maske…
Guy Fawkes Kral Birinci James’i öldürme girişiminde bulunan, başarısız olan, iskence görerek öldürülen, maskesi her türlü protesto hareketinin simgesi olan katolik İngiliz’dir. Hikayesi İngiltere gezilerinizde hatırlanacak diğer birkaç kıymetli olaylar arasındadır ve şöyledir.
Kendisi York şehrinde 1570 yılında hala daha ayakta duran bir evde doğar, koyu bir katolik ortamda yetişir. Asker olur, Katolik İspanya için kahramanca çarpışır ve yaralanır. John Johnson olan adını da Guido Fawkes olarak değiştirir.
5 Kasım 1605 günü kralı ve İngiliz Parlementosu’nu barut kullanarak ortadan kaldırmaya çalışan suikastçiler grubunda yer alır Guy Fawkes. Amaçları temelleri sarsılan Katolikliği yeniden yeşertmek ve katoliklere yapılan işkencelere son vermektir. Bunun için kral olurken Katolikleri de koruyacağına ve ibadetlerini engelleyip öldürtmeyeceğine dair söz veren ama sözünde durmayan Kral Birince James’i ve Parlemento’yu ortadan kaldırmaktır.
Yemin ederler ancak gruptan birisi onları ele verir, yakalanır ve vatan hainliği suçu ile yargılanır. İşkence görür. Kendisi için de vatan hainlerine uygulanan zamanın korkunç işkence yöntemi seçilir. Ancak ölüm öncesi vücuda tarifsiz acılar veren germe ve bedeni dört parçaya ayırarak öldürme şeklindeki idam uygulamasını beklerken asılacağı iskeleden düşüp boynunu kırar. Bu şekilde işkence ile öldürülmez, kendisi ölür. Ancak bedeninin 4 parçaya ayrılması ve ülkenin dört bir yanına gönderilmesi işlemi gerçekleştirilir ki vatan hainlerine verilen cezanın ne olduğu görülsün ve kimse bu tip bir suikaste teşebbüs etmesin.
Fawkes yakalanınca ‘Parlemento’nun mahzeninde 36 varil barut ile ne yapıyordunuz?’ sorusuna ‘Siz dilencileri vatanınız İskoçya dağlarına uçuracaktık’ der ve Kral James’e işaret eder. Çünkü Birinci James İskoç’tur ve İskoçya’da Beşinci James olarak bilinir. İskoçya Kraliçesi annesi Mary tarafından İngiliz Hanedanı ile akrabadır ve tahtta hakkı vardır. Kraliçe Birinci Elizabeth kocasız ve çocuksuz öldüğü için James İskoçya’dan inip kral olabilmiştir.
Fawkes’ın kararlı tavrı, suçunu itiraf etmesi ve suikast girişiminin başarısız olmasından üzüntü duymasının kral James tarafından takdir edildiği ve ‘romalı asker kararlılığına haiz’ olarak tanımladığı bilinir.
Bu olaydan sonra 5 Kasım günü çeşitli kutlamalarla hatırlanır. 5 Kasım Parlemento Yasası çıkarılır ve halkın da kutlamalara katılması teşvik edilir. Ancak kutlama zamanla Guy Fawkes’i anma gününe dönüşür ve şiirli, havai fişekli ve açık havada yakılan ateşle kutlanır, hatırlanır. Kutlamalar daha ziyade Cambridge, Devon, Londra, Sussex ve elbette ki Guy Fawkes’in memleketi York’ta yoğundur. Yetişkinlerin de bildiği ve bu gece yapılan eğlencelerde söylenen çocuk şarkılarına ve tekerlemelerine konu olmuştur… ‘Guy Fawkes için bir kuruş lütfen!’ ve ‘Hatırla…hatırla…5 Kasım’ı unutma’ en bilinenleridir.
2000’li yıllardan sonra ise dünya çapında seyirci bulup beğeni toplayan bazı filmlerde Fawkes maskesi takıldığı için politikacıların ve dünya kaynaklarını kemirdikleri düşünülen organizmaların protestosu için sembol olmuş durumdadır.
Yani York’un dar sokaklarında dolaşırken Guy Fawkes’in doğduğu evin önünden geçiniz ve alçak pencereden içeri bakınız. Soğuk da olsa, yağmur da olsa gezintiniz keyifli olacaktır.
Kendisi veya bu gün için yazılan şiirlerden birini hatırlayarak…Remember, remember, the fifth of November!
