Hollanda göçmenlik hareketinin sembol isimlerinden Fas asılllı Mohamed Rabbae geçen hafta, 81 yaşında hayatını kaybetti. Rabbae ismini, Hollanda’ya geldiğim 1980’li yıllarda duymuştum. Kendisiyle, sonraki yıllarda bir çok etkinlikte, gösteride, çalışmada karşılaştım. Hollanda’da göçmen hakları ve ırkçılıkla mücadelede önde gelen isimlerden Rabbae, bir çok Faslı genç için bir kahramandı. O, sadece bir aktivist değildi. Aynı zamanda Yeşil Sol Partisi’nin ilk göçmen lideriydi. Allah rahmet ve mağfiret eylesin.

Hayatının önemli bir bölümü sol hareketler içinde geçiren ve uzun yıllar göçmenler için eşit haklar mücadelesi veren Rabbae, geniş kitleler içinde de sempatik olmuştu.
1970’li yıllarda başlayan ırkçılık, ayrımcılık ve yabancı düşmanlığına karşı mücadelesi, farklı kurum ve kuruluşlarda devam etti. İlk defa, ‘o ırkçı bir siyasetçidir’ diyerek Fas kökenli kuruluşları birleştirip, ırkçı ve İslam karşıtı Wilders’ı mahkemeye taşıdı.

Geçen hafta, vefatı sebebiyle, hemen hemen tüm Hollanda gazetelerinde hakkında haberler yayınlandı. ‘Republiek Allochtone’ adlı websitesinde de, araştırmacı yazar Ewoud Butter, Mohamed Rabbae’yı anlatan geniş bir yazı yayınladı.
İşte o yazıdan bazı detaylar aşağıdadır.

“Mohammed Rabbae, 8 mart 1941 tarihinde Fas’ın Kazablanka kenti yakınlarına bir köyde doğdu. Babası çiftçi olmasına rağmen, bir toprak ağasının şöförü olarak çalıştı. Rabbae’nın ilk siyasi mücadelesi, Rabat’da hukuk ve felesefe öğrencisiyken, üye olduğu sol kuruluş (Union Nationale des Étudiants Maroccains, UNEM) öğrenci birliğinde, Fransız işgalcilere karşı başladı. O dönemde, Kral II. Hasan’ı eleştiren UNEM üyelerinin, uyumlu hale gelmeleri için askere alınmaları kararı uygulamaya girince, Rabbae 1966 yılında, Fas’ı terketti.   

Hollanda’da bir tanıdığının yanına gelen Rabbae, itfaiye’de, NDSM gemi fabrikasında, konserve fabrikasında ve V&D mağazasında satış elemanı olarak çalıştı. 1967 yılında Amsterdam Üniversitesi Ekonomi Fakültesine yazıldı. Aynı yıl, Orta Doğu’da Temmuz Savaşı başlayınca, Amsterdam’daki Faslılar arasında, Filistinliler için para yardımı topladı. O tarihte, Amsterdam Vondelpark’ta yapılan bir gösteride, Rabbae, Fas Büyükleçiliği görevlileri tarafından, fişlendi. Bu olaydan sonra, Rabbae artık Hollanda’da Fas rejimine karşı mücadele etmeye başladı.  


1974 yılında ekonomi fakültesinden mezun olan Rabbae, psikolog eşi Liesbeth Schreuder’in da teşvikiyle, 1975 yılında West-Brabant Yabancılar Vakfı’nın müdürü olur. Fas rejimiyle mücadelesini, 1973 yılında Hollanda’da kurulan rejim taraftarı ‘Amicales’ hareketine karşı, seküler Faslıların kurduğu, Hollanda Faslı İşçiler Komitesi KMAN’ı da yanına alarak mücadelesini devam ettirdi.”


İlginçtir, Hollanda’ya geldiğim ilk yıllarda, devam ettiğim bir okulun sosyal bilgiler dersinde, Faslıların “Amicales”, Türklerin de “Bozkurtlar” grubu tehlikeli gruplar olarak anlatılmıştı.


Rabbae, 1982 yılında göçmenlerin haklarını savunan Hollanda Yabancılar Merkezi NCB’nin müdürü oldu. 1990’lı yılların başında Hollanda Faslı Müslüman Kuruluşlar Birliği UMMON’u kurdu. Seküler KMAN ile UMMON’nun birlikte çalışmasını sağladı. Rabbae’nın bu başarısı, Hollanda Refah, Sağlık ve Kültür Bakanlığınca örnek bir çalışma olarak gösterildi. Ancak bu örnek çalışma uzun sürmedi. Hollanda’daki Fas toplumu arasında yaşanan kutuplaşmadan kaynaklanan, karşılıklı asılsız suçlamalar, mahkemeyle sonuçlandı. 


Hollanda Fas toplumunun bu parçalanmış ve kavgalı durumu Rabbae’yi derinden yaraladı. Rabbae, 1994 yılında Yeşil Sol Parti’ye katıldı. İlk göçmen kökenli parti lideri olan Rabbae, 2002 yılında yapılan seçimlere kadar milletvekilliği yaptı. Rabbae, parlamentoda eğitim, adalet, finans ve ekonomi komisyon sözcülüğü yaptı. 2004 yılında Leiden Belediyesi encümen üyeliği de yapan Rabbae, özellikle 11 Eylül saldırıları, Pim Fortuyn ve Theo van Gogh’un öldürülmesinden sonra artan ırkçılıkla mücadelesini devam ettirdi.
 

Rabbae, partisiyle ters düşmeyi göze alarak, İslam ve Müslüman düşmanı Wilders’a karşı hukuk mücadelesi başlattı. Hukuk mücadelesi, kendi partisi Yeşil Sol başta olmak üzere, bazı siyasilerce, ‘Wilders’ı çok ciddiye alıp ve popüler yapacağı’ için, eleştirildi. Ancak Rabbae, Wilders ile hem parlamentoda hem de hukuk önünde mücadele edilmesine inanıyordu.

2014 yılında geçirdiği ağır bir beyin kanamasıyla, uzun bir yaşam mücadelesi veren Mohammed Rabbae, 17 mayıs günü vefat etti. 18 Mayıs tarihinde Hilversum’da, Al Amal Camisi’nde kılınan cenaze namazı duyurusunda şu cümleler yer aldı: “Sevgili kardeşimiz, baba ve dede Mohammed Rabbae, Yaratanına iltica etti. Allah’tan geldik ve yine Allah’a döneceğiz. Allah taksiratını affettsin”.

Veyis Güngör
26 mayıs 2022