Emeklilik acaba bir son mu yoksa yeni bir başlangıç mı?
İnsanoğlu çalışma hayatında nasıl gelir elde edip hayatını idame ettiriyorsa emeklilik sonrası da bir kazanç ya da gelir elde etmesi gerekir ki geri kalan hayatını sürdürebilsin. Bireyin Bu nedenle çalışma hayatından çekildikten sonra da belirli bir gelir elde etmesi yani belirli bir ücret alması gerekir. Bu ücreti yâda geliri elde etmesini sağlayan sistem kısaca ‘’emeklilik sistemi’’ diye nitelendirilmektedir. Emeklilik, her ülkenin kendi kurallarıyla belirlediği bir sisteme tabi olmaktadır. Bu kurallar çalışma hayatının tamamını aynı ülkede geçirmiş kişiler için daha nettir kişi bu kurallara göre gerekli şartları sağladığı andan itibaren emeklilik hakkını da elde etmektedir.
Daha önceki yazımızda genel olarak yurtdışında yaşayan ve Türk vatandaşlığını sürdüren vatandaşlarımızın emekli olabilme şartlarını ele almıştık. Gerek vatandaşlarımızdan gelen sorulara cevap niteliğinde gerek se de 10.04.2016 tarihli yazımızda belirttiğimiz gibi emeklilik yazı dizimizin devamı niteliğinde olan İngiltere’de yaşayan vatandaşlarımızın emeklilik durumunu ele alınacaktır.
İngiltere’de yaşayan Türk vatandaşlarının Türkiye’den emekli olabilmelerinin temel dayanağı
Genel olarak yurtdışında yaşayan vatandaşlarımızın Türkiye’den emeklilik haklarını koruyan ve sağlayan yasalar İngiltere de ki vatandaşlarımız içinde geçerlidir. Bu yasalar Kısaca;
1982 tarihli Türkiye Cumhuriyeti Anayasamız, Özel yasalar, Ülkeler ile yapılan ikili sosyal güvenlik sözleşmeleridir. Özellikle 3201 sayılı kanun emeklilik için genel hatları çizmiştir.
. Ülkemiz sosyal güvenlik açısından şuan 23 tane yabancı ülke ile sözleşme imzalamış bulunmaktadır. Bu sözleşmelerin bir kısmı tüm sigorta kollarını taşırken bunların bir kısmı sadece uzun vadeli sigorta kolları adını verdiğimiz Malullük, Yaşlılık, Ölüm sigortalarına ait hakları kapsamaktadır. Ülkemizin sözleşme yaptığı ülkelerin 14 ü ile hem kısa vadeli sigorta kolları hem de uzun vadeli sigorta kolları alanındaki haklara dair sözleşme mevcuttur. Geriye kalan ve Aralarında yazımızın konusunu da teşkil eden İngiltere dâhil 9 ülke ile sadece uzun vadeli sigorta kolları alanında sözleşme imzalanmıştır. Bunun anlamı bir İngiliz vatandaşı ülkemizden sadece uzun vadeli sigorta kollarının sağladığı haklardan faydalanabileceklerdir. Ancak bizim yazımızın asıl konusunu İngiliz vatandaşlarından ziyade İngiltere de yaşayan Türk vatandaşları veya Türk vatandaşlığını yitirmeden İngiliz vatandaşı olan Türkler yani çifte vatandaşlar oluşturmaktadır.
Genel Olarak İngiltere’de yaşayan ve Türk vatandaşı olanların Emeklilik Şartları
Öncelikle şunu belirtmek gerekir ki, İngiltere’de ikamet eden ve burada yaşayan Türk vatandaşlarının belirli şartları da yerine getirmeleri halinde Türkiye’den de emekli olmaları mümkündür. Yurtdışındaki vatandaşlarımızın emekliliği konusunda konunun yasal dayanağı olan ve daha önceki yazımızda değindiğimiz mevzuat hükümlerine bura da yer verilecektir.
İngiltere’de yaşayan Türk vatandaşlarının yurtdışında diğer ülkelerde yaşayan Türk vatandaşları gibi emeklilikleri haklarını koruyan yasalar benzerdir. Bu vatandaşlarımızın da Türkiye’den emekli olmalarını sağlayan ve gereken şartları belirten yasalar; Daha önceki yazımızda belirtiğimiz üzere kısaca;
08.05.1985 tarihli ve 3201 sayılı, 17.04.2008 tarihinde kabul edilen ve 08.05.2008 tarihinde yürürlüğe giren 5754 sayılı Kanun ”un 79 uncu maddesi,201 sayılı Kanunda yapılan düzenlemelere ek olarak 06.11.2008 tarih ve 27046 sayılı Resmi Gazete ’de yayımlanan “Yurtdışında Geçen Sürelerin Borçlandırılması ve Değerlendirilmesine İlişkin Yönetmelik” ve ilgili genelgelerin hükümleridir.
3201 sayılı yasaya göre Türkiye’den emekli olabilmek için;
-Yurda kesin dönüş yapmış olmak
-Türk Vatandaşı olmak, yâda doğumla Türk vatandaşı olup da çıkma izni almak suretiyle Türk vatandaşlığını kaybedenler,
İngiltere’de yaşayan vatandaşlarımızın tüm şartlar sağlansa bile Türk vatandaşlığı konusunda dikkat etmesi gereken en önemli husus, Türk vatandaşlığı uyruğunun borçlanma başvurusu yapıldığı esnada da korunması gerekmektedir. ‘’çifte vatandaş’’ dediğimiz Bu kuralı durumda n istisnasını oluşturmaktadırlar.
-Sosyal güvenlik kurumunca 5510 sayılı yasanın Primler ve prim oranlarına ilişkin olan 82.maddesine göre hesaplanmış prim borcunu yatırmak,
-Yazılı başvuru da bulunmak,
18 yaşının doldurulmasından sonra geçen süreler borçlanılabilir, ayrıca işsiz olarak kalınmış sürelerin de en fazla 1 yılı borçlanma hesabında dikkate alınır.
İngiltere’de yaşayan bir Türk vatandaşının Türkiye’den emekli olabilmesi için Türkiye’den sigorta başlangıcının yâda sigortalı olarak çalışmasının bulunması gerekmektedir. Bu şartlara haiz olmayan vatandaşlarımızın Türkiye’den emekli olmaları mevcut düzenleme de mümkün değildir. Bu vatandaşlarımızın İngiltere’ye gitmeden önce veya sonrasında Türkiye’den herhangi bir sigorta koluna tabi olarak sigorta girişinin olup olmaması, sigorta başlangıç süresinin zamanı ve borçlanma başvurusu yapacak kişinin cinsiyeti önem taşımaktadır.
Yazımızın gelecek bölümünde İngiltere’de yaşayan vatandaşlarımız gerekli şartları sağlamaları acaba hangi sigorta kolundan ve ne kadar prim borçlanarak emekli olabilecekleri konusu irdelenecektir.
