Avrupa’nın ve Hollanda’nın önde gelen kalkınma işbirliği kuruluşlarından Oxfam Novib, bu hafta, pazartesi günü “Inequality Kills” başlıklı yeni bir rapor yayınladı. Raporda, son iki yılda, yani Covid-19 sürecinde, dünyanın en bilinen 10 milyarderinin, kazancını ikiye katlayıp, zenginliklerine zenginlik kattığı açıklanıyor. 60 sayfadan oluşan rapora göre,
Covid-19 döneminde, 565 yeni milyarder doğmuş. Aşı geliştiren Moderna ve BioNTech’in sahipleri yeni milyarderler arasında yer alıyor.

Gelirlerini ikiye katlayan 10 milyarder arasında, dünyanın aşina olduğu malûm isimler yer alıyor. Bu isimler sırasıyla şöyle: Elon Musk (Tesla), Jeff Bezos (Amazon), Bernard Arnault (Fransız iş adamı), Bill Gates (Microsoft kurucularında), Larry Ellison (Oracle), Larry Page ve Sergej Brin (Google kurucularında), Mark Zuckerberg (Facebook), Steve Ballmer (Microsoft’un önde gelen ismi) ve Warren Buffett (yatırımcı).

Raporda yer alan bazı bilgileri aşağıda sizlerle paylaşmak istedim:
Salgın döneminde, yani son iki yılda, dünyanın en zengin 10 adamının serveti, yaklaşık iki kat artarak 700 milyar dolardan 1500 milyar dolara çıktı. Buna karşılık aynı süreçte, önceki yıllara göre, 160 milyondan fazla insan, fakirleşti ve yoksulluk sınırına ulaştı. Yani, Covid-19 sürecinde zenginler daha zengin olurken, yoksullar da daha yoksul oldu.

Eşitsizliğin çok aşırı olarak arttığı Covid-19 döneminde, dünya nüfusunun %99’unun ortalama gelirinde düşüş görüldü. Yoksulluğun kurbanları arasında kadınlar ve geri bırakılmış sosyal gruplar öne çıktı. Buna göre, 2020 yılında kadınların ve kızların gelirlerinde 800 milyar dolar düşüş görüldü.

Geri bırakılan sosyal gruplar arasında, özellikle kadınlar ve kızlar işlerini kaybederken, okullarından da mahrum oldular. Salgından önceki yıla göre, 13 milyon kadın işsiz kalırken, 20 milyon genç kız da okula devam edemedi. Bunlara, bir de evde uygulanan şiddet eklendi. 

Oxfom Novib müdürü Michiel Servaes “On, en zengin kişinin servetinin, dünyadaki 3,1 milyar yoksul insanın servetinden altı kat daha fazla olduğu gerçeği, dünyadaki aşırı eşitsizliği ortaya koyuyor” diyerek, Hollanda hükümetine ve dünyadaki karar vericilere bir çağrı yapıyor. Aşırı eşitsizliğin giderilmesi ve geri bırakılmış sosyal grupların konumlarının iyileştirilmesi için, ivedilikle aşağıdaki isteklerin yerine getirilmesi öneriliyor.

- Aşırı servet daha fazla vergilendirilsin (bunun tarihte örnekleri var, 1944 ve 1945 yıllarında ABD’de çok aşırı geliri olanlara yüzde 94 oranında vergilendirme uygulanmıştır ). Vergi kaçırılması önlensin. Hollanda, vergi kaçırılmasında ve kalkınmakta olan ülkelerde milyarlarca doların buharlaşmasında önemli rol oynuyor.
- Kalkınma bütçeleri konusunda uluslararası anlaşmalara uyularak, özellikle kadınların ve geri bırakılmış sosyal grupların güçlendirilmesine destek verilmeli.
- Aşılanma, temel ihtiyaçlar ve sağlık bakımında dünya genelinde eşit uygulama ve yatırım yapılmalı.
- Hollanda dahil olmak üzere, tüm zengin ülkeler, CO2 emisyonlarını azaltmalı ve gelişmekte olan ülkelere iklim yardımı için verilen yıllık 100 milyar dolar sözü yerine getirilmelidir.

Son olarak, Oxfom Novib raporuna göre, bu maddelerin hayata geçirilmesi için yeni bir ekonomi sistemine ihtiyaç duyulmaktadır. Yeni ekonomi, özellikle kadınların ve kız çocuklarının daha güvenli ve sağlıklı bir ortamda yaşayıp, çalışabilmelerini sağlamalıdır. Refah ve sürdürülebilirliğin her şeyin üstünde olduğu yeni ekonomide, eşitsizliğin üstesinden gelinmelidir. Kâr ve servet adil vergilendirilmelidir. Sağlık ve eğitimde fırsat eşitliği sağlanmalıdır. Kısacası, zengini daha zengin, yoksulu ise daha yoksul yapan ekonomi sistemi hızla terk edilmelidir.

Veyis Güngör
18 Ocak 2022