Geçtiğimiz günlerde Frankfurt'ta sahafta ilginç bir kitap buldum... Birkaç gündür okuyorum... Anna Grosser-Rilke’nin anıları... Tam adıyla Anna Maria Augusto Grosse-Rilke... 28 Nisan 1853'de doğmuş... Ünlü Alman şairi Rainer Maria Rilke’nin yeğeni... Piyanist... Besteci Franz Listz'in öğrencisi. 1878'de ressam Moritz Treunfels ile evlenip Roma'ya yerleşir. Ancak mutluluğu uzun sürmez. Eşi üç yıl sonra ölür. 1885'de gazeteci Julius Grosser ile ikinci evliliğini yapar... Eşi 1887'de Alman Kölnische Zeitung gazetesinin dönemin Konstantinopel muhabiri olur. 1888'de İstanbul'a gelip yerleşirler.
Rilke, İstanbul'da Saray'da, hanedanın konaklarında konserler verir... Aralarında Atatürk’ün eşi Latife Hanım da olmak üzere pek çok kişiye özel piyano dersleri verir... Eşinin 1895'de ölümüyle İstanbul’dan ayrılmaz... Eşinin kurduğu “Agence de Konstantinopel” isimli haber ajansının yönetimini üstlenir. I. Dünya Savaşı sonunda, diğer Almanlarla birlikte sınır dışı edilir. Almanya’ya yerleşir ve 1930’ların sonlarında anılarını kaleme alır.
Anılarında yüz yıl öncesinin İstanbul'unu anlatıyor... Bir sayfada şöyle yazıyor:
“Yaz çabuk geçti. Sabah güneşinin aydınlattığı, gümüş bir sis örtüsünün arkasından camileri ve minareleriyle uyanan İstanbul'u vapurdan seyretmek ne müthiş bir şeydi! Önde, Bizans'tan yadigar sur kalıntılarıyla çevrili Topkapı Sarayı, uzaklarda adalarıyla Marmara Denizi… Her gördüğümde insanı büyüleyen bir tabloydu. Tam güneş batarken Anadolu yakası altın rengine bulanıyor, minik pencereli yoksul ahşap evler batan güneşin yansımalarıyla ışıl ışıl parlıyorlardı“
Almanca kitap üç bölüm... Çocukluğundan İstanbul'a gidişe kadar, (1-106), Türkiye bölümü ( 107 – 202) ve Birinci Dünya Savaşı'nın Gölgesi'nde bölümü (203 -264)...
Anna, 1888'de geldiği İstanbul'da tam 30 yıl İstanbul’da yaşar... Uzun bir zaman dilimi... Yaşamının en verimli büyük bölümünü İstanbul'da geçmiş... 1937 veya 1938’de Almanya’da ölür... Nerede ve tam ne zaman öldüğü, mezarı nerede bilinmiyor... Hazin bir hikaye... Anılarla tarih okumayı sevenler için tavsiye ederim... Kitabın Türkçe'si 2009'da yayınlanmış...
NOT: Kitabın orijinal Almanca ismini Türkçe'ye tercüme etmek oldukça zor olduğu için ben de Türkçe'dekini kullandım.
- Nie verwehte Klänge. Lebenserinnerungen aus acht Jahrzehnten. 263 Sayfa, 1937 by O. Beyer in Leipzig . (Almanca bilenler için)
- Avrupa Saraylarından Yıldıza: İstanbul'da Bir Hoş Sada, Çev. Deniz Banoğlu, İş Bankası Kültür Yay. 2009 – 315 Sayfa, 14 Lira ISBN : 9789944886628
