İran’ın nükleer programıyla ilgili Birleşmiş Milletlerin daimi üyesi beş ülke ve Almanya (P5+1) arasında yapılan müzakerelerin sonuç vermesi ile ABD ve AB, 2015 yılı sonlarına doğru İran’a uyguladıkları ambargonun ve yaptırımların kaldırılması yönünde karar aldılar. Bu karardan hemen sonra da, Birleşmiş Milletler Ocak ayı içinde resmen İran’a uygulanan ambargo ve yaptırımların kontrollü olarak kaldırıldığını açıkladı. Avrupa Birliği’nin İran petrolünü almasını kısıtlayan engel ortadan kalktı ve İran’ın bankacılık sektörlerine getirilen sınırlamalar da denetimli olarak kaldırıldı.
Bu gelişmeler sonrasında da asırların komşusu olan ve aynı bölgede yaşamlarını sürdüren İran ve Türkiye yeni bir anlayışla birbirlerine yaklaşmaya başladılar. Her iki köklü devlet de artık Batı dünyasından kendilerine bir fayda gelmeyeceğini, gelse gelse batılıların çıkarları doğrultusunda sadece şer’in geleceğinin farkındalar artık.
Bu anlayışla, İran ile Türkiye arasında, Suriye iç savaşı nedeni ile politik küskünlüğe dönüşmüş, en alt düzeye inmiş olan siyasi ilişkilerin düzeltilmesi amacı ile Aralık ayından itibaren İran ve Türkiye tarafından karşılıklı ve senkronize yoğun girişimler başlatıldı.
Bu girişimler ilk meyvesini, geçen ay içinde İran Dışişleri Bakanlığı Asya ve Pasifik'ten Sorumlu Bakan Yardımcısı İbrahim Rahimpur'un Ankara'da resmi görüşmeler yapması ile verdi. T.C. Dışişleri Bakanlığında saatlerce süren görüşmeler ve kritik tartışmalar sonucunda Başbakan Ahmet Davutoğlu'nun İran'a resmi ziyaret yapması ile iki ülke arasındaki ilişkilerin düzeyinin yükseltilme sürecinin başlatılması kararı çıktı. İade-i ziyareti ise önce İran Dışişleri Bakanı Cevad Zarif gerçekleştirecek, sonra da İran Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani, Yüksek Düzeyli Stratejik İşbirliği Toplantısı’na (YDSİT) katılmak amaçlı Türkiye'ye gelmesiyle, seviyenin en üst düzeye çıkması sağlanacak.
Bu anlaşma çerçevesinde ilk adım olarak Başbakan Davutoğlu geçen hafta içinde İran’a resmi bir ziyaret yaptı. Ziyaretin hedefi, iki ülke arasındaki diyalogu, ekonomik ve siyasi ilişkileri içinde bulunduğu neredeyse en alt seviyeden, çok daha üst seviyelere çıkarmak.
İlkbahar içinde Türkiye ve İran arasındaki Karma Ekonomik Komisyonun (KEK) 25. Toplantısı Ankara’da yapılacak. Bunun arkasından da Türkiye, İran ve Azerbaycan Dışişleri Bakanları arasında yapılacak olan “Üçlü Mekanizma” toplantısı da İran’ın başkenti Tahran’da gerçekleştirilecek.
Bu gelişmelere paralel olarak iş dünyasında da aynı benzeri bir süreç başlamış durumda. Türk İş dünyası tüm dikkatini İran ile Türkiye arasında yaşanan siyasi iyileşmeye odakladı.
2012 yılında 22 milyar dolar düzeyinde olan iki ülke arasındaki ticaret hacmi, son yıllarda İran’a uygulanan haksız ambargolar ve yaptırımlar neden ile düşüş göstermeye başlamış, 2013’te 14,6 milyar dolara, 2014’te de 13,7 milyar dolara kadar inmişti. İran'a uygulanan ambargonun ve yaptırımların kaldırılmasından sonra Türk İş dünyası iki ülke arasındaki ticaret hacmini birkaç yıl içinde 35 milyar dolara çıkarmayı hedefliyor.
İran, ambargoların ve yaptırımların denetim altında dahi olsa kaldırılması ile bugüne kadar alamadığı birçok mal, hammadde, ileri teknoloji ürünü ve hizmeti alabilir hale gelecek. Türkiye ise coğrafi konumu ve gelişmiş sanayisi ile İran’a lojistik olarak en hızlı hizmet verebilecek tek ülke.
İran’a ambargoların ve yaptırımların kaldırıldığı bu yeni dönemde, Türkiye ile İran’ın yapacağı ekonomik ve siyasi işbirliği, mevcut dengeleri rahat bir şekilde değiştirebilecek güce sahip olabilir.
