TBMM’de ilk kez Darbeleri ve Muhtıraları Araştırma Komisyonu oluşturuldu.
12 Eylül davası ve 28 Şubat soruşturmasıyla eşzamanlı komisyon 27 Mayıs’tan 27 Nisan’a askeri müdahalelere ortam hazırlayan süreçleri araştıracak.
Komisyonun başkanı eski Milli Eğitim Bakanı Nimet Baş.
Nimet Hanım üç dönemdir parlamentoda olan deneyimli bir siyasetçi, hukukçu.
Komisyon raporunu dört ayda hazırlayacak.
CHP ve MHP’li üyelerin neredeyse tamamı 12 Mart ve 12 Eylül’de cezaevinde kalmış darbe mağdurlarından oluşuyor.
Örneğin Süleyman Çelebi DİSK ve Barış Derneği davasından özgürlüğü kısıtlanmış bir isim. Çelebi’ye şimdi “solcuların üzerine yıkılmaya çalışılan” 1 Mayıs 1977 katliamına ilişkin gerçekleri ortaya çıkarmak gibi tarihi bir sorumluluk düşüyor.
TBMM Darbeleri Araştırma Komisyonu, “alt komisyonlar” şeklinde çalışacak.
27 Mayıs-12 Mart, 12 Eylül, 28 Şubat-27 Nisan üç ayrı alt komisyonda ele alınacak.
Türkiye’nin siyasal tarihine damgasını vuran darbe ve muhtıralarla ilgili yüzlerce, binlerce kitap yazıldı. Darbe öncesi ve sonrasına ilişkin TBMM arşivleri ortada. Dönemin tanıklarının çoğu yaşıyor.
Sadece Demirel’i dinlemek bile anlamlı.
Tabii darbelerde işkence görenler, işinden gücünden edilenler, politik sürgün olarak yurtdışına çıkanlar, gözaltındaki kayıp aileleri, idam edilenlerin yakınları var. Türkiye’yi darbeye sürükleyen karanlık olaylar zinciri var.
Komisyonun zorluğu bu 50 yıllık tarihin derinliği.
O nedenle bir “yol haritası”na ihtiyaçları var. Komisyon Başkanı Nimet Baş da, bu amaçla bir düşünce sistematiği oluşturmaya çalışıyor.
Ne yapılmalı?
Komisyon, darbelerin arkasındaki askeri örgütlenmeyi ve olayları mı araştıracak? Yoksa darbelere ortam hazırlayan siyasi iklimi, “zamanın ruhu”nu mu anlamaya çalışacak? Türkiye her on yılda bir neden ve nasıl darbeye sürüklendi? Darbelerin sivil uzantıları, medyanın rolü neydi?
12 Eylül öncesi siyasal cinayetler, Çorum, Maraş, 1 Mayıs katliamları kimler tarafından planlandı?
MGK’da neler görüşüldü?
MİT, darbeleri hükümete neden haber vermedi?
Özel Harp Dairesi (Kontrgerilla) nasıl kullanıldı?
Demirel, Evren’den 1980’de Özel Harp Dairesi’nin “anarşiyi önlemede” kullanılmasını istedi mi?
TBMM’de ilk kez bir komisyon darbe araştırması yapıyorsa raporunda bu sorulara yer vermelidir.
Darbeler “askerin eseri” ama siyasiler, 1960 ve 1980 örneklerinde olduğu gibi büyük bir kayıtsızlıkla darbeye zemin hazırlıyorlar. 1961 ve 1982 Anayasası gibi darbe hukukunun inşa ettiği siyasal düzene katkı sunuyorlar.
Özellikle 1960 sonrası ve 1971 muhtırasıyla açık tutulan parlamentonun iki büyük ayıbı var:
Menderes ve Denizler’in idamlarını onaylamak. Darbelerle yüzleşeceksek, Meclis’e büyük görev düşüyor.
(Milliyet gazetesinden alınmıştır)
