Dezenformasyon, insanları kötü niyetle yanıltmak için kasıtlı olarak üretilen bir yanlış bilgi türüdür. Dezenformasyon, yanlış olduğu bilindiği halde kasıtlı olarak paylaşılır, ancak yanlış bilgi, bunun doğru olmadığını bilmeyen kişiler tarafından paylaşılabilir, çünkü insanlar genellikle bilgileri çevrimiçi olarak düşünmeden paylaşıyorlar.
Dezenformasyon yapmıyoruzdur, bununla birlikte istemeden yanlış bilgi yayabiliyoruzdur. Yanlış bilgiyi yaymaktan ve edinmekten sakınmak için yapabileceklerimiz:
- Bilgiden emin olmak, kaynağını araştırmak
- Araştırmacı olmak, tez + antitez, sentez yaklaşımına sahip olmak
- Farklı kaynaklardan gerçekliğini sorgulamak
- Manipülasyonun farkında olmak
- Kendini tanımak, önyargıların farkında olmak
- Duyguların farkında olmak ve duygusal tetiklenmelerden sakınmak
- Doğrulama Yanlılığı yaşanabileceğinin farkında olmak
- Yanlış habere karşı gerçeği biliyorsak, gerçeği savunmak
- Paylaşmadan önce ara vermek, düşünmek, hızlı hareket etmekten sakınmak
Yanlış haberlerden sakınmak için yurtdışında öğrencilere Stony Brook'un Dijital Kaynak Merkezi'ndeki "I'M VAIN" çerçevesi anlatılıyor.
I : Bağımsız kaynaklar, çıkarcı kaynaklardan daha iyidir.
M : Çoklu kaynaklar, tekli kaynaklardan daha iyidir.
V : Kanıtla doğrulayan kaynaklar, iddia eden kaynaklardan daha iyidir.
A / I : Yetkili / bilgili kaynaklar, bilgisiz kaynaklardan daha iyidir.
N : Adlandırılmış kaynaklar, adsız kaynaklardan daha iyidir.
Zor zamanlarda haber okuryazarlığımız yaşadıklarımızdan ve duygularımızdan çok etkileniyor. Yanlış bilgileri istemeden paylaşabiliyoruz. Hedefimiz doğru bilgileri paylaşmak ve dezenformasyon gördüğümüz zaman gerçekle yanıt vermek olmalı. Güzel haberleri çoğaltacağımız günlerimiz olsun…
M.Efsun Yüksel Tunç
Eğitmen ve Yönetim Danışmanı
Yaşam ve Yönetici Koçu
efsun@indus.com.tr
https://www.linkedin.com/in/efsunyukseltunc/
@indusefsun
#dezenformasyon #yanlışbilgi #farkındalık #doğrubilgi #başarı #indusglobal #indusconsulting