New York… 22 Eylül 2015 Salı…
Volkswagen ABD CEO’su Michael Horn, VW yeni Passat modelini tanıtımından önce şöyle diyordu… “Dürüst davranmadık. İşi berbat ettik. Özür dileriz. Bedeli ne olursa olsun ödemeye hazırız."
Wolfsburg… 23 Eylül 2015 Çarşamba…
Volkswagen AG CEO’si Martin Winterkorn, " Şirketin en üst düzey yöneticisi olarak dizel araçlardaki manipülasyonlardan dolayı tüm sorumluluğu üstleniyorum. Denetim Kurulu’ndan görevimden alınmasını talep ettim”
* * *
Tüm dünya bu ve benzeri demeçlerle sarsıldı. Dünyada şu anda en çok konuşulan konulardan biri hiç şüphesiz Volkswagen’in yol açtığı skandal… Volkswagen’in dizel araçlarda test sırasında egzoz emisyonunu düşük gösteren bir yazılım kullandığı ortaya çıktı. Bu yazılım sayesinde Volkswagen’in araçları test sırasında “çevre dostu” gözüküyordu. OysaABD’de uluslar arası çevre vakfı ICCT’nin yaptırdığı araştırma gerçeğin böyle olmadığını ortaya çıkardı. Volkswagen’in dizel araçları emisyon standartlarının 40 katı zararlı gaz salıyormuş. Detayları gazetelerde okumuş, televizyonlarda dinlemişsinizdir…
* * *
Volkswagen’in hisseleri borsada hızla değer kaybetti… ABD’de araç başına 37 bin 500 dolar, toplamda 18 milyar dolar ceza ile karşı karşıya... Diğer ülkeler de Volkswagen’e karşı birer birer soruşturma açıyor. Yani dev şirketin ödeyeceği ceza daha devasa bir boyuta çıkabilir. Ayrıca Volkswagen skandala konu olan 11 milyon dizel motorlu otomobil geri çağıracağını açıkladı.
* * *
Tüm dünyanın ilk anda merak ettiği soru şuydu… VW bunu neden yaptı… Buna cevap “yüksek satış ve kar hedefi” denebilir… Automotive News’te yer alan bir habere göre, otomobil başı “335 dolar” maliyet rakamından yola çıkarak Volkswagen’in skandala konu olan 11 milyon araçta 3 milyar 685 milyon dolar tasarruf ettiği hesaplanıyor. 2007 yılında CEO olan Martin Winterkorn, Almanya'da binlerce işçiyi çıkarmaya hazırlanan zor durumdaki bir Volkswagen’i devralmıştı. Lamborgini’den Scania’ya kadar 12 markaya sahip 600 bin çalışanı olan bir küresel bir güç yapmıştı. Agresif bir yönetim şeklinde böyle şeylerin de maalesef kasıtlı da olmasa yer alabileceği öne sürülüyor…
* * *
Buna ilaveten spekülasyonların da ardı kesilmiyor. Bunu bir ABD-Avrupa veya ABD-Almanya güç savaşı çerçevesinde değerlendirenler var… Volkswagen’in bir süre önce İtalyan FIAT’ı satın alma girişiminde bulunduğunu işaret ederek dünyada bir numara olmak istemesinin önünün kesilmesi olarak değerlendirenler de var… Başka spekülasyonlar da iddia ediliyor…
* * *
Bunların cevabını herhalde kısmen de olsa 8 Ekim’de alacağız… 8 Ekim Cuma günü Volkswagen ABD CEO’su Michael Horn, Washingon’ta ABD Kongresi’nde “Volkswagen ekzoz gazı sahtekarlığı” adıyla kurulan komisyonda sorgulanacak. Cumhuriyetçiler Tim Murphy’nin yöneteceği sorgulama yerel saat ile 10:00’da başlayacak. ABD Çevre Dairesi EPA’nın temsilcilerinin de bulunacağı sorgulamada herhalde bazı soruların açıklığa kavuşacağını sanıyorum. Biraz daha sağlıklı değerlendirme imkanı doğabileceğini düşünüyorum.
* * *
Skandal tam da dizel motorun mucidi Rudolf Diesel’in ölümünün 102. yıldönümünde yaşanıyordu. Tam adıyla Rudolf Christian Karl Diesel, 102 yılı önce 1913 yılının Eylül ayında ölmüştü. Hollanda’nın Antwerpen limanından Dresden isimli Alman posta gemisiyle İngiltere’ye gidiyordu. Londra’da Consolidated Diesel Manufacturing Ltd. şirketi yöneticileriyle buluşacaktı. Gemiye binmeden önce karısına gönderdiği kartta “Hava tam bir yaz sıcağı” yazıyordu. 30 Eylül sabahı İngiltere’nin Harwich limanına yanaşan gemiden inenler arasında o yoktu. 29’u 30 Eylül’e bağlayan gece ortadan kaybolmuştu. Manş Denizi’ne atlayıp intihar etmiş olduğu kayda geçirildi.
* * *
Borcu, sağlık sorunları olduğu söylendi. Ama gemide yanında olanların o akşam olumsuz bir şey hissetmedikleri, hararetli olumlu konuşmalar yaptığını söyledikleri de biliniyor, Diesel’in ölümünün duyulmasıyla çeşitli komplo teorileri de üretilmedi değil… Onun ölümü kime yarayacaktı… Bir iddiaya göre Rudolf Diesel, biyodizel ile deneyler yapıyordu. Bu da petrol üreticisi firmaların işine gelmiyordu. Diğer bir iddaya göre, Rudolf Diesel, mucidi olduğu motorun patentini İngiltere’ye satmak için gidiyordu. Birinci Dünya Savaşı öncesi politik havanın giderek iyice ısındığı bir dönemde Rudolf Diesel, Almanya tarafından dikkatle takip ediliyordu.
* * *
Rudolf Diesel’in ölümüne yol açan neden komplo teorileriyle birlikte tarihin karanlıklarına gömüldü gitti… Rudolf Diesel, 18 Mart 1958’de Paris’te bir Alman göçmenin oğlu olarak dünyaya geldi. Babası 1848’de Augsburg kentinde Paris’e göç etmiş küçük bir deri atölyesi sahibiydi. 1870’te Fransa ile Prusya arasında savaş çıkınca Fransa’daki Almanlar ülkeyi terk ettiler. Diesel ailesi de Londra’ya gitti. Ancak babası Theodor, onu Almanya’nın Augsburg kentindeki i amcasının yanına gönderdi. Münih Politeknik Okulu’nu 22 yaşında iken en yüksek derece ile bitirdi.
* * *
Buhar makinelerinin verimli çalışmadığını görüp dizel motoru üzerine kafa yoruyordu. Nihayet 23 Şubat 1893’te dizel motorun patentini Berlin Patent Dairesi’nden aldı. Humanist bir düşünceye sahipti. 1903 yılında yazdığı “Dayanışma” (Solidarismus) isimli kitabında, dizel motor sayesinde işçilerin çalışma şartlarının kolaylaşacağını yazıyor, şöyle diyordu: Dizel motoru icat etmem iyi, güzel… Ama benim asıl başarım sosyal sorunu çözmemdir” Ona göre, kapitalizm işçilere karşı acımasızdı. Toplumu kooperatiflerden oluşan bir topluluk olmasını hayal ediyordu.
* * *
Teoriye dayanan patente göre bir prototip imali dört yıl sonra mümkün olabildi. Buhar makineleri üreten Augsburg-Nürnberg Maschinenfabrik, Rudolf Diesel’e imkan sağladı. Dünyaca ünlü MAN firmasının nüvesi olan bu firmada 20 beygirlik bir prototip motor 1897’de yapıldı. Dört buçuk ton ağırlığındaki motorun verimi çok yüksekti. Başarmıştı. Ama sorun petroldü. O dönemler petrol pahalıydı. Bu yüzden seri imal edilemedi. Rudolf Diesel, altı yıl daha bekledi. 1903’te küçük gemilerde kullanılabilecek dizele motorlar yapıldı. 1904’te önce Fransız, ardından İngiliz ve Alman denizaltılarında dizel motorlar kullanılmaya başlandı. Taşıtlar için henüz uygun bulunmuyordu. 1923’te ilk dizel kamyon motoru, 1936’da ise ilk dizel otomobil motoru imal edilip kullanıldı ama o bunları göremedi.
* * *
İcat ettiği motor ile çığır açan Rudolf Diesel, patentinden elde ettiği paraları bir türlü doğru dürüst değerlendiremedi… Çeşitli nedenlerle paralarını kaybettiği gibi yüksek borçlar altına girmiş, bir defasında sinir krizi geçirip tedavi görmüştü. “Dizel motorun doğuşu” isimli kitabı da ölümünden birkaç gün önce yayınlandı. Rudolf Diesel’in ölümünden tam 102 yıl sonra yine bir eylül ayında Volkswagen firmasının dizel skandalı patlak verdi… Nasıl ki Rudolf Diesel’in ölümü konusunda çeşitli spekülasyonlar yapılıyorsa, benzer şekilde Volkswagen skandalı üzerinde de spekülasyonlar birbirini kovalıyor…
Bu herhalde dizel motorun talihi olsa gerek…