MUSTAFA KÖKER
LONDRA
Doğu Türkistanlı Uygur şair, yazar ve akademisyen Aziz İsa Elkun’un editörlüğünde İngilizce’ye çevrilen ‘Uygur Şiirleri’ kitap olarak Londra’da yayınlandı.
Penguin tarafından yayınlanan kitap için Çarşamba günü ‘Chancellor's Hall, Senate House’ta tanıtım etkinliği düzenlendi.
Kitabın yayıncısı ve Everyman's Library Direktörü David Campbell’in yanısıra 200'den fazla konuğun yer aldığı tanıtım etkinliği, Uygur kültürünün zengin müzik örnekleri eşliğinde gerçekleşti.
Tanıtım programında konuşan ‘Uyghur Poems” kitabının editörü Aziz İsa Elkun, son yıllarda, Uygur dil ve kültürünün, Çin’in baskıları nedeniyle yaşama mücadelesi verdiğine dikkat çekti.
“UYGUR ŞİİRLERİ” VE UYGUR KÜLTÜRÜ
Elkun, Orta Asya'daki Uygur halkının uzun ve seçkin bir şiir geleneğine sahip olduğunu hatırlatarak, aslında ilk sözlü destanları M.Ö. 2. yüzyıl gibi erken bir tarihte dolaşıma girdiğini; Ortaçağ döneminde Sufi şiirinin geliştiğini ve güzellikten, aşktan, sevgiden anlamlı bir şekilde söz eden gazel gibi Farsça biçimleri benimsediğini kaydetti.
Konuşmasında Uygur Türkleri ve kültürü hakkında bilgi veren Elkun şöyle konuştu:
“Orta Asya'daki Uygur azınlığın, M.Ö. 2. yüzyılın sözlü destanlarından, Orta Çağ'ın zarif aşk şiirine ve günümüze kadar uzanan uzun ve görkemli bir şiir tarihi vardır ve bunların çoğu daha önce hiç İngilizce’ye tercüme edilmemiştir.
Uygur şiiri, Uygurların iki bin yıldır yaşadığı İpek Yolu bölgesinin kalbinde, uçsuz bucaksız bozkırlar, yüksek sıradağlar ve uçsuz bucaksız çöllerle muhteşem doğal manzaraları yansıtır. Ayrıca şiirlerinin çoğuna ilham veren şey, genellikle savaşan imparatorluklar veya yağmacı savaş ağaları arasında kalan Uygur halkının çalkantılı tarihidir. Yüzyıllar boyunca şiir geleneğini Türk, Sufi ve Fars etkileri şekillendirdi ve son zamanlarda yirminci yüzyılın Modernizmi de damgasını vurdu.
Çin hükümeti şu anda Uygur dilini ve kültürünü silmek için sistematik bir girişimde bulunuyor ve özellikle aydınları hapsediiyor. Bu cildin editörü ve çevirmeni olan ve Londra'da yaşayan Aziz İsa Elkun da dahil olmak üzere pek çok Uygur şairi artık sürgünden yazıyor. Uygur Şiirleri yalnızca eski ve canlı bir şiir geleneğini anlatan tek ciltlik dikkate değer bir tür değil, aynı zamanda baskı altındaki bir kültürün tanığıdır.”
AZİZ İSA ELKUN HAKKINDA
Londra'daki SOAS Üniversitesi öğretim üyesi, şair, yazar ve akademisyendir. Doğu Türkistan/Uygur Özerk Bölgesinde doğdu. Urumçi Üniversitesi'nden Rusça ve dil bölümünden mezun oldu. 2001'den beri Londra'da yaşıyor.
Uygurların, MÖ 2. yüzyılın sözlü destanlarından, ortaçağ döneminin zarif aşk şiirlerine ve günümüze kadar uzanan uzun ve görkemli bir şiir tarihi vardır ve bunların çoğu daha önce İngilizceye çevrilmemiştir. Uygur şiiri, uçsuz bucaksız bozkırları, yüksek sıradağları ve uçsuz bucaksız çölleriyle, çalkantılı tarihiyle İpek Yolu bölgesinin kalbindeki muhteşem doğal manzaraları yansıtır. Yüzyıllar boyunca şiir geleneğini Türk, Sufi ve Fars etkileri şekillendirmiş ve son zamanlarda yirminci yüzyılın modernizmi de damgasını vurmuştur. Bugün Çin'de Uygurlara uygulanan ve bu cildin editörü ve çevirmeni Londra'da yaşayan Aziz İsa Elkun da dahil olmak üzere pek çok şairini sürgüne gönderen sistematik zulüm karşısında. Uygur Şiirleri yalnızca eski ve canlı bir şiir geleneğini anlatan tek ciltlik dikkate değer bir tur değil, aynı zamanda tehdit altındaki bir kültürün hayati bir tanığıdır.
‘Uyghur Poems’ kitabı bu linkten temin edilebilecek:
https://www.penguin.co.uk/books/457502/uyghur-poems/9781841598307
