ERHAN CİHAN ÜNAL
Birleşik Krallık'ın Avrupa Birliği'nden (AB) ayrılmasıyla sonuçlanan Brexit süreci, Türkiye ile bu ülke arasındaki ticareti azaltmazken toplam ticaret hacmi geçen yıl sonu itibarıyla 17 milyar 670 milyon doları aştı.
Birleşik Krallık'ın AB'den resmen ayrılmasının üzerinden 3 yıl geçti.
Bu ülkede halk, politikacıların, "AB dışında muazzam fırsatlar olduğu", Birlikten ayrılmanın İngiltere'yi daha zengin ve özgür kılacağı" vaatleriyle 23 Haziran 2016'da Brexit referandumuna gitmişti. İngiltere, Galler, Kuzey İrlanda ve İskoçya'dan oluşan bölgede yapılan Avrupa Birliği (AB) referandumunda, yüzde 48'e karşı yüzde 52 oyla Brexit kararı alındı.
Referandumun ardından Birleşik Krallık ile AB arasındaki müzakerelerde yaşanan sorunlar nedeniyle Brexit birçok kez ertelendi. İki taraf için de sancılı geçen süreç sonunda, Birleşik Krallık 31 Ocak 2020'de elveda dediği AB'den 11 aylık geçiş süreci sonunda 1 Ocak 2021'de resmen ayrıldı.
Ayrılığın ardından Birleşik Krallık ile birçok ülke arasında yeni dönem başladı. Türkiye de ikili işlerin ve ticaretin zarara uğramaması için geçiş sürecinde bu ülkeyle yoğun görüşme trafiği yürüttü. İki ülke arasındaki müzakereler sonucu Türkiye-Birleşik Krallık Serbest Ticaret Anlaşması (STA) 29 Aralık 2020'de imzalandı ve anlaşma, 20 Nisan 2021'de yürürlüğe girdi.
Türkiye'nin süreci takip etmesi ve Birleşik Krallık ile sürekli temas halinde olması, iki ülke arasındaki ticaretin darbe yemesinin önüne geçti.
İKİ ÜLKE ARASINDA TİCARET AZALMADI, ARTTI
Türkiye İstatistik Kurumu verilerine göre, Brexit'in fiilen gerçekleştiği ancak geçiş süreci olarak nitelendirilen 2020'de Türkiye ile Birleşik Krallık arasında 16 milyar 289 milyon 882 bin dolarlık ticaret hacmi kayıtlara geçti. Bu tutar 2021'de 18 milyar 675 milyon 840 bin dolara çıktı. Kovid-19 tedbirleri, Rusya-Ukrayna Savaşı ve diğer jeopolitik risklerin de dünya ticaretine yansıdığı sonraki yıllarda bir miktar ivme kaybeden toplam ticaret hacmi, 2022'de 17 milyar 979 milyon 255 bin dolar, 2023'te ise 17 milyar 670 milyon 420 bin dolar oldu.
İki ülke arasındaki ticarette Türkiye ihracat fazlası veriyor. Türkiye'den Birleşik Krallık'a 2020'de 10 milyar 887 milyon 811 bin dolarlık ihracat yapıldı. Bu tutar 2021'de 13 milyar 298 milyon 674 bin dolar, 2022'de 12 milyar 534 milyon 289 bin dolar, 2023'te 11 milyar 712 milyon dolar olarak kayıtlara geçti.
Söz konusu dönemde Birleşik Krallık'tan yapılan ithalat ortalama 5,5 milyar dolar seviyesinde gerçekleşti. 2020'de 5 milyar 402 milyon 72 bin dolar olan ithalatın, 2021'de 5 milyar 377 milyon 167 bin dolar, 2022'de 5 milyar 444 milyon 966 bin dolar ve 2023'te 5 milyar 959 milyon 320 bin dolar olduğu görüldü.
En fazla otomotiv endüstrisi ihracat yaptı
Türkiye'den geçen yıl yapılan ihracatın sektörlere göre dağılımına bakıldığında en fazla ihracatı 3 milyar 295 milyon 479 bin dolarla "otomotiv endüstrisi"nin yaptığı belirlendi. Bu sektörü 1 milyar 658 milyon 661 bin dolarla "elektrik ve elektronik", 1 milyar 537 milyon 722 bin dolarla "hazır giyim ve konfeksiyon" takip etti. Bu dönemde ihracatını oransal olarak en fazla artıran sektörler ise yüzde 84,2 ile mücevher, yüzde 46,3 ile süs bitkileri ve mamulleri, yüzde 44,2 ile hububat, bakliyat, yağlı tohumlar ve mamulleri şekilde sıralandı.
2020-2023 döneminde Türkiye ile Birleşik Krallık arasındaki ticaret verileri şöyle (ABD doları):
|
İhracat/Dolar |
İthalat/Dolar |
Dış Ticaret Hacmi |
İhracat-İthalat Farkı |
|
|
2020 |
10.887.810.590 |
5.402.071.875 |
16.289.882.465 |
5.485.738.715 |
|
2021 |
13.298.673.094 |
5.377.167.123 |
18.675.840.217 |
7.921.505.971 |
|
2022 |
12.534.288.932 |
5.444.965.692 |
17.979.254.624 |
7.089.323.240 |
|
2023* |
11.711.099.774 |
5.959.319.962 |
17.670.419.736 |
5.751.779.812 |
*2023'ün 12'nci ayının dış ticaret verileri, ihracat ve ithalatın 2023 yılı aylık ortalamaları alınarak 12. aya eklenmesiyle hesaplanmıştır.