ANKARA (AA) - ABD'de 5 Kasım'da yapılan başkanlık seçiminde salıncak eyaletlerden North Carolina, Georgia, Pensilvanya, Wisconsin, Michigan, Arizona ve Nevada'da rakibine üstünlük sağlayan Cumhuriyetçi Donald Trump, bir seçimde tüm salıncak eyaletleri kazanan ender siyasetçilerden oldu.
Associated Press'in (AP) yayımladığı resmi olmayan verilere göre, ülkede "salıncak eyalet" olarak bilinen 7 eyaletin tamamında seçim sonuçları belli oldu.
"Salıncak" olarak kabul edilen ve farklı dönemlerde siyasi eğilimler ve seçmen demografisine bağlı değişiklik gösteren belirli eyaletler, ABD seçimlerinde kritik öneme sahip olmayı sürdürüyor.
Son dönemde Demokrat ve Cumhuriyetçilerin çekişmesine sahne olan North Carolina, Georgia, Pensilvanya, Wisconsin, Michigan, Arizona ve Nevada'daki seçimi kazanan Trump, bu eyaletlerden hanesine yazdırdığı toplam 93 delegeyle seçimi göğüsledi.
ABD başkanlık seçim tarihi boyunca benzer başarıyı elde eden ender isimlerin arasında yer alan Demokrat Franklin D. Roosevelt, 1936'daki seçimlerde Vermont ve Maine dışında tüm eyaletlerde rakibi Alf Landon'a karşı üstünlük sağlayarak ABD'nin 32'nci başkanı olmuştu. Böylece Roosevelt, kritik öneme sahip salıncak eyaletlerin tamamını kazanan ilk başkan ünvanını almıştı.
Benzer başarıya sahip diğer isimlerin arasında ABD'nin 37'nci Başkanı Richard Nixon, 40'ıncı Başkanı Ronald Reagan ve 44'üncü Başkanı Barack Obama da yer alıyor.
- Trump, rakibinden yaklaşık 5 milyon fazla oy aldı
Ülkenin 47. Başkanı seçilen Trump'ın rakibi Harris ile arasındaki oy farkı yaklaşık 5 milyona dayandı. Trump, toplam 72 milyon 600 bin kadar oy alırken rakibi Harris'in aldığı oyların sayısı yaklaşık 67 milyon 950 binde kaldı.
Trump, 2020 seçimlerinde rakibi Joe Biden'dan yaklaşık 7 milyon az oy aldı. 2016’daki başkanlık seçimlerinde ise Trump, rakibi Hillary Clinton'dan toplamda 3 milyon daha az oy almasına karşın, kritik eyaletlerdeki başarılı performansıyla 304 delegeye ulaşarak seçimleri kazanmıştı.
Ülkenin başkanlık seçimi tarihinde rakibine en fazla oy farkı atan aday ise yaklaşık 17 milyon 900 binlik farkla Cumhuriyetçi Richard Nixon olarak kayıtlara geçmişti.
2'nci dönem için 1972 başkanlık seçiminde yarışan Nixon, Washington DC bölgesi ve Massachusetts hariç tüm eyaletleri kazanarak ve halk oylamasında yaklaşık 46 milyon oy alarak Demokrat rakibi George McGovern'a karşı üstünlük sağlamıştı.
Nixon, ayrıca Seçiciler Kurulunun 538 delegesinden 520'sini hanesine yazdırmış, McGovern'ın delege sayısı ise 17'de kalmıştı.
Cumhuriyetçi Ronald Reagan da 2'nci dönem için yarıştığı 1984 başkanlık seçiminde yaklaşık 54 milyon 455 bin oy olarak rakibi Demokrat Walter Mondale'e yaklaşık 17 milyonluk fark atmıştı.
Halk oylamasında rakibiyle arasında çarpıcı fark bulunan bir başka isim de ABD'nin 36'ncı Başkanı Lyndon B. Johson oldu.
1964'teki seçimlerde Cumhuriyetçi Barry Goldwater 27 milyon kadar oy alırken Johnson, rakibinden yaklaşık 16 milyon daha fazla oy alarak seçimlerin galibi olmuştu.
Rakibine açık ara fark atan diğer ABD başkanları arasında 1920'de Warren G. Harding, 1924'te Calvin Coolidge, 1928'de Herbert Hoover, 1932 ve 1936'da Roosevelt, 1980 ve 1984'te Ronald Reagan, 1988'de George H. W. Bush, 1992 ve 1996 Bill Clinton, 2008 ve 2012'de Barack Obama ile 2020'de Joe Biden, 5 milyon ve üzeri oy farkıyla kazanan liderler olarak yer aldı.
- Trump, son 20 yılda oy oranları bakımından rakibine üstünlük sağlayan tek Cumhuriyetçi aday
Bir dönem aranın ardından Beyaz Saray'a tekrar gitmeye hak kazanan Trump, 2004'ten bu yana rakibine oy oranında üstünlük sağlayan ilk Cumhuriyetçi aday oldu.
2016 seçimlerinde de başkan olan Trump, Hillary Clinton'dan yaklaşık 3 milyon daha az oy almasına rağmen "Seçiciler Kurulu" sistemi nedeniyle rakibine üstünlük sağlamayı başarmıştı.
O dönemde Trump, 63 milyon civarında oyla 304 delege kazanmış, 66 milyon civarında oy alan Hillary ise 227 delege alarak yarışı kaybetmişti.
Son 20 yılın seçim verilerine göre Obama, 2008'de yaklaşık 69 milyon oyla zaferini ilan etmişti. Obama, 2012'deki seçimde de oy oranındaki hafif düşüşe rağmen Beyaz Saray'da 2'nci dönemini garantilemişti.
Biden da 2020’de halk oylarının yüzde 51,3'ünü kazanarak rakibi Trump'a karşı üstünlük sağlamıştı.
- Seçimlerde salıncak eyaletlerin önemi
ABD başkanlık seçimlerinde seçmenler, esas olarak destekledikleri partinin delegelerine oy veriyor.
"Seçiciler Kurulu" adı verilen bu sistemde her eyalete farklı ağırlıklarla dağıtılmış toplam 538 delege belirleniyor. Bu sayının yarıdan 1 fazlasına yani 270 delegeye ulaşan aday, başkan olmaya hak kazanıyor.
Seçimde küçük oy farkıyla partiler arasında el değiştirebildikleri için "salıncak" olarak adlandırılan 7 kritik eyalet, ABD başkanlık seçimlerinin aritmetiğini belirleme özelliğine sahip.
Bu yönüyle ABD'de başkanın kim olacağına 337 milyonu aşkın nüfusun yalnızca yüzde 18'ine ev sahipliği yapan kritik eyaletlerin karar verdiği söylenebilir.
2024 seçiminin salıncak eyaletleri olarak kabul edilen Pensilvanya'nın 19, Georgia'nın 16, Arizona'nın 11, Nevada'nın 6, Michigan'ın 15, North Carolina'nın 16 ve Wisconsin'in 10 delegesi bulunuyor.
Resmi olmayan verilere göre Trump, 50 eyaletten 31'ini kazanarak 312 delegeyi hanesine yazdırdı. Demokrat rakibi Kamala Harris'in delege sayısı 226'da kaldı.