Dünyanın en zengin 500 insanı, kasım ayı itibarıyla toplamda 1,4 trilyon dolar kaybetti. Bloomberg'in aktardığına göre, bu rakam sadece Ocak ve Kasım 2022 arasını kapsıyor ve toplamda İspanya'nın 2021'deki GSYİH'sına eşit.
Küresel ekonomi gerilemeye devam ederken, Birleşmiş Milletler Ekonomik ve Sosyal İşler Dairesi, manzarayı "kasvetli" diye nitelendiriyor.
Servetinden en büyük kayıpları, bu yıl şirketlerinin gelirleri karşısında hayal kırıklığına uğrayan teknoloji sektöründen iş insanları verdi.
Hatta Tesla, SpaceX ve Twitter CEO'su Elon Musk tarihe geçerek, 100 milyar dolar kaybeden ilk insan oldu.
Bu durum akla şu soruları getiriyor: Teknoloji milyarderleri neden bu kadar çok para kaybediyor ve sektördeki sarsıntıdan en çok kimler etkileniyor?
Teknoloji piyasasındaki keskin düşüşler
Çoğu uzmana göre en fazla kaybı teknoloji milyarderlerinin vermesinin nedenlerinin başında, son aylarda borsada yaşanan keskin düşüşler, hızla yükselen faiz oranları ve rekor seviyelere ulaşan enflasyon geliyor.
Teknoloji borsasındaki değer kaybı, ABD'nin merkez bankası olarak bilinen FED'in faiz artırımlarına başlayacağını duyurduğu nisanda başlamış, ilk artırımın geldiği mayıs ayında tırmanmıştı.
Nasdaq borsası, 2008'den bu yana en kötü zamanlarını nisan ve mayıs ayında geçirmişti.
Bu arada kripto para piyasasındaki büyük deprem de TerraUSD (UST) diye bilinen popüler stablecoin'in fiyatının dolardan ayrıldığı mayıs ayında başlamıştı. Son olarak FTX iflasına giden süreçte kripto borsaları likidite kriziyle karşı karşıya kalmış ve çoğu kripto para birimi sert değer kayıplarına sahne olmuştu.
Uzmanlara göre teknoloji piyasalarındaki sarsıntıların arkasında, çeşitli faktörler var. Bunlar arasında faiz oranlarının artması, artan enflasyonun tüketici talebi üzerindeki etkisi, tedarik zincirindeki aksamalar, Rusya-Ukrayna Savaşı, Çin’deki koronavirüs karantinası ve bunların yarattığı ekonomik kriz korkusu var.
Bu faktörler nedeniyle yatırımcıların, ekonominin karanlık günler geçirebileceğinden endişe ederek, riskli gördüğü teknoloji hisselerini elden çıkarmaya başladığı düşünülüyor.
Zira FED’in politika faizlerini art arda artırmasından sonra ABD dolarının değeri ve ABD tahvillerinin getirileri yükselmeye devam etmişti. Bu da yatırımcıların rezerv para birimi dolara yönelmesine neden olmuştu.
Aracılık firması XM’de görev alan Marios Hadjikyriacos, The Guardian’a yaptığı açıklamada, "Güçlü ABD dolarını durduracak bir şey yok" ifadelerini kullanıyor:
“Hisse senedi piyasalarındaki stres, küresel ekonomide eşzamanlı yavaşlama endişesi ve ABD getirilerindeki amansız yükseliş, rezerv para birimine talebi artırmaya devam ediyor.”
"Kontrollü para kaybeden" milyarder: Bill Gates
Ciddi miktarlarda para kaybeden teknoloji milyarderlerinin çoğu, servetlerini hisse senetlerindeki bu düşüşler nedeniyle koruyamıyor. Ancak bir zamanlar dünyanın en zengin insanı olan Bill Gates'in farklı bir nedenle para kaybettiği düşünülüyor.
Microsoft'un kurucu ortağı Gates, hayırsever kimliğiyle ön plana çıkmayı tercih ediyor ve parasını da bu yönde harcıyor. Temmuz ayında Gates, dünyanın en zenginleri arasından çıkacağını söylemişti:
“Mal varlığımın neredeyse tamamını vakfa vermeyi planlıyorum. Aşağı ineceğim ve sonunda dünyanın en zengin insanları listesinden çıkacağım.”
Gates, bu duyurusunun ardından, eski eşi Melinda Gates
Gates'in net serveti an itibarıyla 115 milyar civarında. Milyarder, 2022'de servetinden toplamda 22,8 milyar dolar kaybetti.
Google patronları: Sergey Brin ve Larry Page
İnternet devi Google da sektördeki depremden payına düşeni aldı.
Şirketin kurucu ortağı ve yönetim kurulu üyesi Sergey Brin, Google'ın ana şirketi Alphabet'in dijital reklamcılık faaliyetinin hedefleri karşılayamaması nedeniyle bu yıl 37,2 milyar dolar kaybetti.
Google'ın kurucu ortağı ve Alphabet hisselerinin yüzde 12'sini Sergey Brin'le paylaşan Larry Page de bu yıl servetinden 39,2 milyar dolar kaybetti.
Page'in kaybının da büyük ihtimalle Alphabet'in reklam gelirlerinin hedefi tutturamamasından ve YouTube reklam gelirlerinin düşmesinden kaynaklanıyor.
Brin, Bloomberg'in Milyarderler Endeksinde an itibarıyla 11., Page ise 9. sırada.
Jeff Bezos, Amazon'dan kaybetti
Online alışveriş devi Amazon'un kurucusu ve yönetim kurulu başkanı Jeff Bezos'un net serveti zaten bir süredir düşüşteydi.
Temmuz 2021'den bu yana 90 milyar dolardan fazla para kaybeden Bezos'un serveti sadece bu yıl 75,6 milyar dolar azaldı. Yıl sonuna kadar milyarderin daha da para kaybedebileceği düşünülüyor.
Bezos'un kaybı büyük ölçüde Amazon'dan kaynaklanıyor. Zira şirket sadece 27 Ekim'de bir gecede 23 milyar dolar zarar etmişti. Ancak hisse senedi fiyatları ertesi gün toparlanmış ve zararı 7,5 milyar dolara geriletmişti.
Öte yandan, Bezos da ölmeden önce servetini dağıtmayı planlayan milyarderler arasında. Milyarder, geçen hafta verdiği bir röportajda servetinin çoğunu ölmeden önce hayır kurumlarına bağışlayacağını açıklamıştı. Bu yardımların çoğunun da iklim değişikliği ve dünya barışı için yürütülen çalışmalara gideceği belirtilmişti.
Bezos, Bloomberg Milyarderler Endeksi'nde an itibarıyla 4. sırada.
Changpeng Zhao, kripto piyasasının kurbanı
En büyük kripto para borsası Binance'in patronu Changpeng Zhao (CZ), piyasada aylardır devam eden depremin en çok etkilediği isimlerden biri.
Piyasanın mayıstaki ilk çöküşünde 72,6 milyar dolar kaybeden CZ, son olarak FTX iflasının da piyasayı sarmasının ardından daha da kötü duruma düştü.
Bloomberg Milyarderler Endeksi'nde 102. sırada yer alan CZ'nin yıllık servet kaybı an itibarıyla 81,2 milyar dolara ulaştı.
En ünlü ve en değerli kripto para birimi Bitcoin ani değer kaybı yaşarken, doların artması piyasadaki depremlerin ana nedeni. CZ'nin zararı da bu yüzden makroekonomik faktörlere bağlanıyor.
Mark Zuckerberg'in metaverse hayalleri suya mı düştü?
Yılın en büyük zarar gören isimlerinden biri de Facebook'un kurucusu ve onun çatı firması Meta'nın CEO'su Mark Zuckerberg oldu.
38 yaşındaki teknoloji milyarderi, Eylül 2021'den bu yana servetinin yarısından fazlasını kaybetti. Böylelikle 2015'ten beri yer aldığı ABD'deki en zengin 10 kişi listesinden de düştü.
Zuckerberg'ün yaşadığı devasa kayıp, büyük ölçüde Meta hisselerinin düşmesinden kaynaklanıyor. Düşüşün başlıca nedeni, Apple'ın gizlilik politikasıyla ilgili değişiklikleri ve TikTok'un yükselişi nedeniyle reklam gelirinin azalması.
Apple, iOS'a getirdiği yeni özellikle kullanıcılara izni alınmadan hedefli reklamlar gösterilmesini yasaklamıştı. İlk belirlemeler, iPhone kullanıcılarının yüzde 75’inin de bu izni vermediğini göstermişti. Bu durum, reklamverenlerin doğru hedef kitlesine ulaşmasını engelliyor. Küresel ekonomik koşullar da göz önünde bulundurulduğunda, reklamveren sayısının da azaldığı düşünülüyor.
Meta'nın Temmuz 2022'de açıkladığı ikinci çeyrek gelir raporu da büyük bir hayal kırıklığı yaratmıştı. Yıllardır devam eden gelir artışı çizgisi bozulan şirket, 10 yıl sonra ilk kez gelir kaybına uğradığını bildirmişti.
Gelir kaybı, beraberinde karı da azaltmıştı. İkinci çeyrekte 6,7 milyar dolar kar eden şirketin kar oranı, geçen yılın aynı döneminden yüzde 36 daha düşüktü.
Öte yandan Zuckerberg'ün uzun süredir bu gidişatın farkında olduğu düşünülüyor. Milyarder bu nedenle geçen yıl şirketin adını Meta olarak değiştirerek bir metaverse'e dönüşeceklerini duyurmuştu.
Ancak şirketin metaverse platformu Horizon Worlds de beklenen ilgiyi görmeyince kayıpların artması kaçınılmaz hale geldi.
Şirket, halihazırda küçülmeye gitmeye ve 11 bin kişiyi işten çıkarmaya hazırlanıyor. Bu rakam toplam çalışan sayısının yüzde 13'üne denk geliyor.
Tüm bunların neticesinde Zuckerberg'ün 2022'de servetinden kaybettiği miktar 83 milyar dolara ulaştı.
Zuckerberg, Bloomberg Milyarderler Endeksi'nde an itibarıyla 27. sırada.
100 milyar dolar kaybeden ilk insan: Elon Musk
Tesla ve SpaceX CEO'su Elon Musk, Twitter'ı satın alma planlarını açıkladığından beri gündemden düşmüyor. Ancak yalnızca sosyal medya şirketini satın alması değil, aynı zamanda Tesla hisselerinin düşmesine sebep olması da çok konuşuluyor.
Musk, Twitter için sunduğu 44 milyar dolarlık anlaşma doğrultusunda nakit para bulabilmek için epey çabalamıştı. Bu çabalar arasında yaklaşık 19 milyar dolar değerindeki Tesla hissesinin satılması da yer alıyordu.
Milyarder zaten 2021'de de 22 milyar dolarlık Tesla hissesi satarak tartışma yaratmıştı.
Bu ani kararların sonucunda Tesla hisseleri iki yılın en düşük seviyesine gerilerken, Musk da ilk kez bu kadar büyük paralar kaybetti.
Musk'ın yalnızca Twitter'ı satın alması bile net servetinden 9 milyar kaybetmesine sebebiyet vermişti.
Böylelikle teknoloji milyarderinin serveti 23 Kasım'da 100 milyar dolar erimiş ve Musk da tarihte bu denli büyük bir miktarı kaybeden ilk insan olmuştu. O gün Musk'ın net serveti 169,8 milyar dolara inmişti.
Bloomberg'ün aktarımına göre Musk'ın net serveti an itibarıyla 180 milyar dolar civarında. Para kaybı ise 90,5 milyar dolara gerilemiş durumda. Ancak 2022 sonuna kadar milyarderin daha fazla para kaybedebileceği düşünülüyor.
Zira birçok şirket Twitter'a verdiği reklamları geri çekerken, sosyal medya platformunun iflasın eşiğinde olduğu iddia ediliyor. Çünkü şirket, gelirlerinin yüzde 90'ını reklamlardan, geriye kalanını veri lisanslamadan ve diğer hizmetlerden elde ediyor. Sürecin sonunda platformun, çalışanlarının yarısını işten çıkaracağı tahmin ediliyor.
Öte yandan Musk'ın kaybettiği yüklü miktar, geçen yıl kazandığı "dünyanın en zengin insanı" unvanını kaybetmesine yetmedi. Milyarder, listelerde halen 1. sırada.
Enerji fiyatları artarken yılın kazananı, Hintli milyarder Gautam Adani oldu
CNBC'nin aktardığına göre enflasyon tehdidinin yatırımcıları ekonominin enerji ve finansal hizmetler gibi daha güvenli görülen alanlara yöneltmesinden dolayı teknolojiden uzaklaşma aslında 2021'in sonlarında başlamıştı.
Şubatta Rusya-Ukrayna savaşının başlamasıyla sektöre bir darbe daha vuruldu. Bu da enerji fiyatlarının yükselmesine sebebiyet verdi.
Yatırımcıların bu nedenle riskli gördükleri teknoloji hisselerini satarak enerjiye yöneldiği düşünülüyor.
Avustralya merkezli yatırım firması AMP Capital’ın yatırım stratejisi başkanı Shane Oliver, gelişmeleri, "Teknoloji sektöründe kendime fazla güvenmiyorum" diye yorumluyor:
“Döngüsel şirketlerdeki hisse senetlerini, enerji hisselerini ve endüstrilerini tercih etme eğilimindeyim.”
Nitekim yılın en büyük kazananı da enerji yatırımlarıyla bilinen Hintli milyarder Gautam Adani oldu.
Emtia ticareti, enerji üretimi, madencilik ve liman işletmeleri gibi alanlarda faaliyet gösteren Adani Group'un 60 yaşındaki kurucusu, Bloomberg Milyarderler Endeksi'nde Gates ve Bezos'u geride bırakarak 3. sıraya yerleşti.
Net varlığı 126 milyar dolara ulaşan Adani, servetine bu yıl 49,8 milyar dolar ekledi.
Benzer şekilde Hintli milyarder Mukesh Ambani de enerji sektöründeki faaliyetleri sayesinde yılın kazananları arasında yer alıyor. Reliance Industries'in patronu Ambani, bu yıl 706 milyon dolar kazanarak, net servetini 90,7 milyar dolara taşıdı.
(Independent)
