İZMİR (AA) - HALİL FİDAN/SEREN KARAŞAHİN - Türkiye'nin önemli tarım havzalarından İzmir'deki ovalarda yetiştirilen ve kavurucu sıcakta hasat edilen salçalık domatesin tarladan toptan satış fiyatı, üretimdeki artış nedeniyle geçen yılın altına düştü.
Domates üretiminde ilk 5 il arasında yer alan İzmir'de Tarım İl Müdürlüğü verilerine göre geçen yıl 97 bin 267 dekar alanda 770 bin 34 ton salçalık ve kurutmalık tip domates üretildi. Bu yıl ekim alanlarının 100 bin dekarın üzerine çıkması ve verimin artması üretimi de artırdı.
Hasadın son dönemine yaklaşan domates üreticisi, bu sene rekoltenin yükselmesiyle ve fiyatların düşmesi nedeniyle umduğunu bulamamaktan şikayetçi.
Menemen Ziraat Odası Başkanı Yücel Altıntaş, AA muhabirine, Menemen Ovası'nda 10 bin dönüm alanda domates üretimi yapıldığını söyledi.
Altıntaş, bu yıl geçen seneye göre üretimin arttığını ancak dış pazardan gelen talepte artış olmadığını anlatarak, bunun toptan fiyatların gerilemesine neden olduğunu savundu.
Üreticinin zor günler geçirdiğini dile getiren Altıntaş, şöyle konuştu:
"Geçen yıla göre fiyatta aşırı düşüş oldu. Geçen yıl 4-4,5 lira bandında giden domatesin fiyatı şu anda 2-2,30 lira. Üretici burada çok mağdur oldu. Girdi maliyetleri geçen yıla göre yüzde 150 arttı. Bu şartlar altında seneye çiftçi üretim yapamayacak. Çünkü seneye sermayesi olması lazım. Zaten şu anda çiftçi ürünü yetiştirmekte ödediği tohum, gübre, ilaç ve mazotun hiçbirini geri alamayacak. Yarım litre suyun 10 lira olduğu bir ülkede domatesin 2 lira olması komik. Burada yetkililerin önlem alması lazım."
Domates üreticisi Mustafa Er de 20 yıldan beri baba mesleği çiftçilikle uğraştığını ve bu yıl 44 dönümlük alanda domates ürettiğini ifade etti.
Temmuzda başladıkları hasadın sonuna yaklaştıklarını ama fiyatların kendilerini üzdüğünü anlatan Er, şunları belirtti:
"Domatesi martın sonunda ekmeye başladık. Şu ana kadar hiç içinden çıkmadık. Geçen sene fabrikalar, salça üreticileri, domatesi 4-4,5 lira bandında alırken bu sene fiyatları 2 lira bandına düşürdüler. Bu tarlaya 1 milyon para yatırdım, şu an 500 bin lira zararım var. Seneye ne olacak bilmiyorum."
- "Bu parayı kazanan kim?"
Çiftçi Mustafa Can ise 45 yıldan beri çiftçilik yaptığını ama domates üreticisi için bu yılın zor geçtiğini anlattı.
Sadece Menemen Ovası değil her yerde benzer durum yaşandığını dile getiren Can, şöyle konuştu:
"Bu yılki fiyatların bu kadar düşük oluşu bütün çiftçiyi şoke etti, biz bunu beklemiyorduk. Nereden kaynaklandı bilmiyorum. Dün bir markete girdim, 2 liraya buradan alıyorsun markette 12,99 lira şu domatesin fiyatı. Gözümle gördüm, şoke oldum, sinir oldum çıktım. Benden 2 liraya alıyorsun, arada bu parayı kazanan kim? Bir takipsizlik var. Buna sınır getirilse çözülecek her şey. Ben ekerken ne kazanacağımı bileceğim."
- Salça fabrikaları fiyatı düşürüyor
Torbalı Ticaret Odası Başkanı Abdulvahap Olgun da bölgede fiyatlar nedeniyle domates çiftçisinin mağduriyet yaşadığını, tüm girdiler artmasına rağmen salça fabrikalarının ürünü geçen yıldan daha düşük fiyata aldığını anlattı.
Çiftçinin çok büyük emek verdiğini ifade eden Olgun, "Geçen yıl alınan fiyatın altına bir fiyatla ürünü alıyorlar. Tabii bu da çiftçimiz için büyük bir zarar anlamına geliyor. Torbalı'da yetişen domatesin yüzde 80'i salçaya gidiyor. Yüzde 20'si kurutma ve sofralığa gidiyor. Onun için salçanın payını azaltmamız lazım." dedi.
Torbalı'dan kuru domates ihracatı yapan Kemal Saygıner ise bu yıl Türkiye genelinde birçok çiftçinin çeşitli nedenlerle domatese yöneldiğini ve bunun sonucunda rekoltede rekor beklediklerini söyledi.
Üretimin artmasına bağlı olarak özellikle salçalık domateste fiyatların çiftçiyi üzdüğünü vurgulayan Saygıner, ürünün tarlada kalmasından endişe ettiklerini dile getirdi.
