Merkez bankalarının faiz artışları ve resesyon korkuları bu hafta küresel piyasaları sarsarken, İngiltere ve Avrupa Birliği (AB) para birimleri dolar karşısında çakıldı. TL de yeni dibi gördü.
Bu hafta 75 baz puanlık daha faiz artışına giden ABD Merkez Bankası’nın (Fed) enflasyonla mücadelede kararlılık vurgusu ve ABD ekonomisinin dünyanın diğer büyük ekonomilerine kıyasla daha iyi durumda olmasının etkisiyle dolar endeksi, 20 yılın zirvesi olan 113,2 seviyesine yükseldi.
DOLAR ZİRVEDE, EURO VE STERLİN DİPTE
ABD dolarının diğer büyük para birimleri karşısında değerini gösteren dolar endeksinde son bir yıldaki yükseliş yüzde 21’i aştı.
Enerji krizi nedeniyle Avrupa ekonomilerinin resesyona girmesine kesin gözüyle bakılırken Euro/dolar paritesi de 0,96 ile 20 yılın dibini gördü.
İngiltere’de de muhafazakar Liz Truss hükümetinin dün 1972'den bu yana ülkenin en geniş kapsamlı vergi indirimi paketini duyurmasıyla Sterlin/dolar paritesi 37 yılın dibi olan 1,08’e kadar geriledi.
MALİ TEŞVİK PAKETİ İNGİLTERE’Yİ SARSTI
İngiltere’de Maliye Bakanı Kwasi Kwarteng’in dün ekonomiyi teşvik amaçlı açıkladığı mali paketten zenginlere ve şirketlere büyük vergi indirimi çıkarken, İngiliz finansal varlıklarında sert değer kayıpları görüldü.
Kwarteng, en zenginler için vergi oranını 5 puan düşürerek yüzde 40’a, en düşük vergi oranını ise 1 puan indirimle yüzde 19’a çektiklerini açıkladı.
5 yılda 161 milyar sterlin maliyeti olacağı hesaplanan paket, yüzde 9,9 ile zaten 40 yılın zirvesine yakın seviyelerde olan enflasyona ve ülkenin borç yüküne dair endişeleri artırdı.
Hükümet, ikinci çeyrekte bir önceki çeyreğe göre yüzde 0,1 oranında küçülen İngiliz ekonomisinin, resesyona girmesini engellemeyi çalıştığını söylüyor.
Muhalefet yeni düzenlemelerin zenginlere yarayacağını, enflasyonu ve ülkenin borç yükünü artıracağını söylerken, hükümet ise önceliklerinin büyüme ve küresel rekabette avantaj yakalamak olduğunu vurguluyor.
1 yıl önce yüzde 0,6 seviyesinde olan İngiltere’nin 5 yıl vadeli hazine tahvili, dün rekor artışla yüzde 4’ün üzerine yükseldi.
İngiliz sterlini, dolar karşısında bir günde yüzde 3,5’in üzerinde düşüş göstererek kara bir güne imza attı.
Deutsche Bank AG’nin döviz araştırma biriminin şefi George Saravelos, sterlindeki düşüşü “bir gelişmiş ülke para birimi için fazlasıyla olağan dışı” olarak yorumladı.
İngiliz sterlininin tehlikede olduğu uyarısında bulunan Saravelos, piyasaların sterline bir gelişen ülke para birimi muamelesi yaptığını vurguladı.
Hükümet genişlemeci mali politika açıklarken, İngiltere Merkez Bankası (BoE) önceki günkü toplantısında faizi 50 baz puan artırarak 14 yılın zirvesi olan yüzde 2,25’e yükseltmişti.
BoE, ikinci çeyrekte çeyreklik bazda yüzde 0,1 oranında küçülen ekonominin üçüncü çeyrekte de aynı oranda küçüleceğini ve ülkenin resesyona girmiş olabileceğini düşünüyor.
Enflasyonu frenlemeye çalışan BoE’nin kasım toplantısında faizi 100 baz puan artışla yüzde 3,25’e yükseltmesi bekleniyor. Banka, 1989’dan bu yana 100 baz puanlık artış yapmamıştı.
Annesi Kraliçe Elizabeth’in ölümünün ardından 8 Eylül 2022’de Birleşik Krallık tahtına çıkan Charles’ın resminin yer alacağı yeni sterlin banknotlar, doların değerinin altında kalabilir.
ABD’NİN ESKİ HAZİNE BAKANI UYARDI
Öte yandan, ABD eski Hazine Bakanı ve Harvard Üniversitesi’nde profesör olan Lawrence Summers, Liz Truss hükümetinin politikaları nedeniyle İngiliz sterlininin değerinin ABD dolarını altına gerileyebileceğini söyledi.
“Bunu söylemek beni çok üzüyor, ancak İngiltere’nin kendisini batmakta olan bir pazara dönüştüren yükselen bir pazar gibi davrandığını düşünüyorum.” diyen Summers, İngiltere’nin uzun süredir bir büyük ülkenin izlediği en kötü makro ekonomik politikalara sahip olduğunu söyledi.
Summers, ABD dolarındaki güçlenmenin devam edebileceğini ve bunun diğer ülkelerde enflasyonist baskıları artıracağını söyledi.
JAPONYA’DAN DÖVİZE MÜDAHALE
Japonya Merkez Bankası (BoJ), ülkenin para birimi yenin dolar karşısında 24 yılın en düşük seviyesine gerilemesinin ardından döviz piyasasına müdahale etti.
Dolar/yen kuru, BoJ’un “ultra gevşek politikaya devam” sinyali ile 145,9’a kadar yükselmişti. 24 yıl sonraki ilk BoJ müdahalesi sonrası kur 140,7’ye kadar geriledi ancak sonra tekrar 143,3 seviyesine yükseldi.