Demir ‘Erna‘ kaybetti
NORVEÇ ya da resmi adıyla Norveç Krallığı’nda seçim yapıldı… Yaklaşık 5,5 milyon nüfusa sahip ülkede 169 sandalyeli meclis yeniden belirlendi… 11 Eylül 2017’deki son seçimden sonra Muhafazakar Parti, İlerleme Partisi ve Liberal Parti’den oluşan koalisyon hükümeti kurulmuştu… Muhalefetteki Hıristiyan Demokrat Parti de 20 Ocak 2019’da koalisyona katılmıştı… Ancak İlerleme Partisi 20 Ocak 2020’ta hükümetten çekilmiş, fakat Norveç yasalarına göre erken seçim mümkün olmadığı için koalisyonun diğer üç partisi, Başbakan Erna Solberg liderliğinde azınlık hükümeti olarak görevini sürdürüyordu…
2013’ten beri ülkede en uzun süre iktidarda kalan siyasetçisi ve liberal ekonomilere olan katı bağlılığıyla ‘Demir Erna‘ denilen 60 yaşındaki Başbakan Erna Solberg’in lideri olduğu Muhafazakar Parti öncülüğündeki merkez sağ koalisyonu kaybetti… Muhafazakar Parti’nin oy oranı yüzde 20 oldu… Solberg hükümeti Covid-19 salgını sırasında başarılıydı… Norveç Avrupa‘da en az ölümün olduğu ülkeydi… Buna rağmen kaybetti…
Seçim kampanyalarında, petrol ve doğal gaz üretimi, küresel ısınma, fırsat eşitliği ve istihdam konuları öncelikle ön plana çıkmıştı… 160 bin kişiye iştiham sağlayan, gayri safi yurt içi milli hasılasının yüzde 14’ünü oluşturan petrol üretiminde kesintiyi gidilmesi seçim kampanyasındaki en önemli tartışma konularının başındaydı…
Seçimi, Sosyal Demokrat İşçi Partisi öncülüğünde sol blok kazandı… İşçi Partisi yüzde 26 oy aldı… ‘Kırmızı-Yeşil partiler‘in oluşturacağı ve İşçi Partisi öncülüğünde yeni bir koalisyon hükümeti kurulacağı tahmin ediliyor. İşçi Partisi Başkanı 61 yaşındaki Jonas Gahr Store, Solberg’in halefi olacak… İlk sonuçların alınmasından sonra ‘Biz başardık‘ diyen Store, 1873'ten bu yana Norveç'in 36. Başbakanı olacak… Norveç, diğer İskandinav ülkeleri Danimarka, İsveç ve Finlandiya gibi, Sosyal Demokratlar tarafından yönetilecek. Store, şu an NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg’in yönetimindeki önceki hükümette Dışişleri Bakanıydı. 2017 seçimlerinde Solberg’e karşı sosyal demokrat aday olarak yarışmıştı…
Koalisyona katılması beklenen Yeşiller’in oy oranı yüzde 4… Yeşiller 2035 yılına kadar petrol sanayisinin sona erdirilmesini istiyor. Sol kesimde Yeşiller dışında Sosyalist Parti de petrol üretiminin durmasını isterken, sağ kanatta Liberal Parti de buna destek veriyor… Bu görüş Norveç halkının yüzde 35’i tarafından da destek görüyor… Eski Başbakan Stolberg ve İşçi Partisi lideri Store ise petrol araştırmalarının durdurulması konusunda vaatte bulunmaktan kaçınıyorlar…
Norveç petrol zengini bir İskandinav ülkesi… Değişken petrol fiyatlarına karşı ekonomiyi korumak, sosyal sigorta fonuna destek olmak 1990’da Norveç Varlık Fonu kurulmuş… Devlet harcamalarının yaklaşık beşte biri varlık fonundan alınıyor… 1,3 trilyon Dolar ile dünyanın en büyük varlık fonu olan Norveç Varlık Fonu, 2021 yılının ilk yarısında 111 milyar dolarlık kar açıkladı…
Norveç ile Türkiye’nin ticaret hacmi 1,505 milyar dolar civarında… (ihracat: 729 milyon dolar; ithalat: 776 milyon dolar)… Norveç’te 20 bin civarında Türk yaşıyor… Yılda 300 bin civarında Norveçli turist Türkiye’ye geliyor… Değişik bir ülkenin seçim sonucu da değişik olabiliyor… ‘Refahın kaynağından vazgeçelim‘ diyen kazanabiliyor seçimi… Takip etmekte yarar var…