İngilizler 1878-1960 yılları arasında Kıbrıs adasında, portakal ihracatını dikkate alarak Güzelyurt-Mağusa limanı arasında tren sistemini kurdular ancak toplu taşımacılık sistemini tek yöntemli olarak başlatmış olmalarına rağmen, otobüs ile taşımacılık yapılmasını pek desteklemediler. Buna karşın o dönemde ada İngiliz toprağı olduğu için İngiltere'de üretilen taşıt araçları gümrük harcı ödenmeksizin ithal edilebilmekteydi.
Bu nedenle de diğer ülkelerde imal edilen araçlara kıyasla daha ucuz olan İngiliz malı otomobiller, adada yaygın bir şekilde kullanılmakta ve ulaşım da çoğunlukla bu araçlarla yapılmaktaydı.
İngilizler 1960 yılında adanın yönetimini ortaklaşa olarak Kıbrıslı Türklerle Rumlara bırakırken, adına "Rüçhanlı tarife" denen bir Gümrük uygulaması sistemi ile “İngiliz üretimi ticari mallara daha düşük gümrük uygulanmasını” kurallaştırarak adadan ayrıldılar.
Yolların dar ve az oluşu, yeni kurulan Kıbrıs Cumhuriyeti'nin yol yapacak ve altyapıya para ayıracak bütçesi olmadığından gelişemeyen toplu taşımacılık, 21 Aralık 1963 tarihinde başlayan çatışmalar nedeniyle iyice durdu. 20 Temmuz 1974 tarihinde gerçekleştirilen Mutlu Barış Harekatı ile bir kez daha göçmenlik yaşanınca uzun bir müddet daha yerinde saydı ve gelişmesini erteledi.
Her ne kadar bizim küçücük ülkemizde toplu taşımacılık daha istenen düzeyde gelişememişse de, bir takım yerleşim merkezleri arasında minibüs düzeyinde toplu taşımacılık başlamış durumda.
Bunların arasında en faali Girne-Lapta arasında çalışan minibüsler. Ne var ki burada da sıkıntı diz boyu. Girne'de minibüs terminali olarak kullanılan yer, Belediye'nin bulunduğu ve eski Osmanlı Mezarlığının park alanına dönüştürüldüğü yerde ana caddenin üzerinde. Şoförler, yardımcıları ve yolcular için ne bir üstü açık veya kapalı bekleme yeri var, ne tuvalet, ne su ne de şoförlerin dinlenebileceği bir mekan. Gerçekte terminal diye bir yer de yok. Buna son durak dense daha iyi olacak. Bu son duraktaki değnekçiden aldığım bilgiye göre, Lapta-Girne arasında çalışan minibüslerin toplam sayısı 34. Bu sayıya var olduğu söylenen korsan minibüsler dahil değil.
Bu hat üzerindeki toplu taşımacılık geliştirilmek isteniyorsa, minibüs terminaline ilaveten minibüs şoförlerinin de sistematik bir biçimde özel olarak eğitilmeleri ve yılda 2 kez "Bilgi yenileme ve hatırlatma" kurslarına katılmalarını sağlanmalı veya da zorunlu hale getirilmeli.
Zira söz konusu minibüsler, yolda giderlerken hiç bir trafik kuralını dikkate almıyorlar. Müşterinin inmek istediği yerde, yolun darlığına veya genişliğine bakmadan duruyorlar veya da binmek isteyen varsa da durup söz konusu yolcuyu alıyorlar. Trafiğin aksaması veya da tıkanması umurlarında olmuyor maalesef.
Bu minibüslerin sürülüş tarzı ise son derece saldırgan. Hiç kimseye ve hiç bir araca yol hakkı vermeden yolda gidiyorlar veya yolcu alıp yola çıkış yapıyorlar veya da yolcularını indirmek için gelişi güzel duruyorlar. Önlerindeki yolcu taşıyan bir diğer minibüsü geçmek için ve bir sonraki yolcuyu kapmak için de, tüm kuralları çiğneyip, geçiş yapıyorlar.
Girne KKTC'nin prestijli bir kenti, gözde bir tatil beldesi ve 3 tane de üniversitenin şehir ile iç içe olduğu bir akademi merkezi. Girne Lapta arası yolun oteller bölgesi diye adlandırılması zaten o yolun, turistin en fazla kullandığı yol olduğunu ortaya koyuyor.
O yüzden de Girne Belediyesi ile Trafik Müdürlüğünün el ele vererek bu hizmetin geliştirilebilmesi için derhal bir çalışma başlatmalarının zamanı gelmiş durumda. Söz konusu minibüs şoförlerinin yılda 2 kez, hafta sonlarında, seferlerin aksamaması için tercihen pazar günü organize edilecek şekilde, dönüşümlü olarak dokuzlu gruplar halinde eğitilmeleri gerekli. Buna ilaveten de minibüs ile yolculuk yapmak isteyen yolcuların terminal sorunları çözülmeli, inme ve binme içinde güzergahın uygun yerlerinde duraklar yapılmalı.
Geri kalmışlık ve vatandaşa ilkel hizmet verme uygulaması turizmin başkentine hiç yakışmıyor. Girne Belediyesi halka hizmet vermeyi icraat planı içine almışsa, Girne'ye yakışan bir minibüs terminali yapmak veya bir yeri tahsis etmek zorunda. Halka hizmet bunu gerektiriyor....
Ata ATUN
e-mail: ata.atun@atun.com veya ata@kk.tc
http://www.twitter.com/ataatun
http://www.ataatun.org
Facebook: Ata Atun
15 Eylül 2014