LONDRA - Kuzey İrlanda'daki bölgesel hükümetin Başbakanı Paul Givan, Kuzey İrlanda Tarım Bakanı Edwin Poots'un dün tek taraflı olarak Brexit gümrük kontrollerinin durdurulması talimatı vermesinin ardından istifa etti.
Givan, istifa konuşmasına, Kuzey İrlanda Başbakanı olarak görev yapmasının "hayatının ayrılacağı" olduğunu söyleyerek başladı.
Görev yaptığı süre boyunca kendisini destekleyenlere teşekkür eden Givan, şu ifadeleri kullandı:
"Kurumlarımız bir kez daha test ediliyor ve Belfast ve St. Andrew anlaşmalarının yarattığı hassas denge, Birleşik Krallık hükümeti ile Avrupa Birliği arasında yapılan ve Kuzey İrlanda Protokolü'nü oluşturan anlaşmadan etkilendi. Rıza ilkesi, Belfast Anlaşması'nın temel taşıdır ve toplumun tüm kesimlerinin yakında, ne yazık ki bizi bu noktaya getiren sorunlara bir çözüm yoluyla, tam olarak işleyen bir yönetimin restorasyonuna rıza gösterebilmeleri en içten arzumdur."
KUZEY İRLANDA, TEK TARAFLI OLARAK BREXİT GÜMRÜK KONTROLLERİNİ DURDURMA KARARI ALDI
Kuzey İrlanda Tarım Bakanı Poots, dün Birleşik Krallık'ın geri kalanından gelen mallar üzerinde Brexit Anlaşması gereği yapılması gereken gümrük kontrollerinin gece yarısından itibaren durdurulması talimatını vermişti.
İrlanda Dışişleri Bakanı Simon Coveney ise Poots'un adımını "uluslararası hukukun ihlali" olarak nitelendirmişti.
Kontrollere yasal zemin oluşturan Kuzey İrlanda Protokolü'nün uluslararası bir anlaşmanın parçası olduğunu ifade eden Coveney, "Bu, AB ve İngiltere tarafından kabul edildi ve onaylandı. Uygulanması da yalnızca uluslararası bir anlaşmanın değil aynı zamanda uluslararası hukukun bir parçası." ifadelerini kullanmıştı.
TARTIŞMALI PROTOKOL
Brexit Anlaşması kapsamındaki Kuzey İrlanda Protokolü, Birleşik Krallık'ın parçası olan Kuzey İrlanda ile AB üyesi İrlanda Cumhuriyeti ve Birleşik Krallık'ın geri kalanı arasındaki ticareti düzenliyor.
Birleşik Krallık AB'den çıkmış olsa da protokole göre Kuzey İrlanda, AB'nin gümrük birliği kurallarına tabi olmaya devam ediyor. Birleşik Krallık'ın geri kalanıyla ticareti ise Kuzey İrlanda limanlarında gümrüğe tabi tutuluyor.
Katolik ayrılıkçılar ile İngiltere'yle birlik yanlısı Protestanlar arasındaki savaşı sona erdiren Belfast Anlaşması (Hayırlı Cuma Anlaşması) gereği, kontrollerin yapılabildiği fiziki bir kara sınırı oluşturulamıyor. Bu yüzden kontroller ancak limanlarda yapılabiliyor.
Protokole karşı Nisan 2021'de Belfast'ta yapılan gösterilerde bir yolcu otobüsü kaçırılıp ateşe verilirken birlik yanlıları yaklaşık bir hafta süren olaylarda polise molotofkokteyli ve taşlarla saldırmıştı.
Protokolle ilgili sorunların devam etmesi durumunda olayların daha da büyüyebileceği değerlendiriliyor.
İRLANDA SORUNU
İngiliz imparatorluğunun ilk sömürgesi İrlanda adasından İngiltere'nin elinde kalan kısmı teşkil eden Kuzey İrlanda, 1960'lı yıllardan 1998'e kadar Katolik ayrılıkçılar ile İngiltere'yle birlik yanlısı Protestanlar arasındaki çatışmalara ve terör olaylarına sahne olmuştu. 40 yıla yayılan ve "Sorunlar" diye anılan yıllarda terör olaylarında 3 bin 500 kişi hayatını kaybetmişti.
Ada ancak 1998'de imzalanan Hayırlı Cuma Anlaşması ile sükunete kavuşurken Kuzey İrlanda'da çatışan tarafların ortaklığına dayalı bir bölgesel yönetim kurulması üzerinde anlaşılmıştı.
Belfast Anlaşması olarak da bilinen metinler, Kuzey İrlanda'da bugün yürürlükte olan bölgesel yönetimin temelini oluşturuyor.
Barış anlaşmasının üzerinden geçen 20 yılı aşkın süreye karşın bölge halkı arasında güven tam tesis edilemedi.
