Geçen hafta yayınladığım, “Farabi’nin, ‘Erdemli Şehir’ kitabı ve Amsterdam Belediye Başkanı…” başlıklı yazıma, özellikle İslam’ın bugünkü meselelerine dair yaptığı sıra dışı yorumlarla tanınan, hukuçu ve yazar İrfan Sözmez şöyle bir reaksiyonda bulunmuş:
“Dilerim yeni çeviriler yapılır ve Batı, İslam’ı teröristlerle değil, bu isimlerle tanır”.
Sayın Sözmez’in bu ifadeleri, beni bugüne kadar Hollandacaya tercüme edilen İslam düşünürlerinin kitaplarını, sizlere hatırlamama vesile oldu.
İşte o kitaplardan bazıları:
İBN-İ TUFAYL
Endülüslü düşünür İbn Tufayl’ın, dünyada ilk felsefi romanın örneği olarak kabul edilen “Hayy İbn Yakzan” kitabı, ‘insan, tabiat ve Allah ilişkisini ele alan’ bir eserdir.
İbn Tufayl, bireyin akıl, zekâ, irade, iç güdü ve algı ile, herhangi bir terbiyeci ve eğitimciye ihtiyaç duymadan da, var olmanın sırrını ve hakikatın bilgisini, tecrübe ile keşfedileceğini savunuyor.
İMAMI GAZZALİ
İmam-ı Gazali’nin ‘El-Munkız mine’d-dalâl’ adındaki otobiyografik eseri, Hollandaca olarak yayınlandı. Cornelis van Lit ve Gerko Tempelman tarafından tercüme edilen ve “Saçmalıklardan kurtulma, Al-Gazali’nin otobiyografisi” başlığını taşıyan kitapta, Gazali’nin kim olduğu, hayatından kesitler ve Gazali’de mantıksal düşünme gibi alt başlıklar yer alıyor.
FARABİ
Farabi’nin ‘Erdemli Şehir’ kitabı, İslam felsefesi uzmanı ve filozof Michiel Leezenberg tarafından, ilk kez Hollandacaya tercüme edildi. İnsanın en büyük hedefi, Allah’ı bilmek, tanımak ve idrak etmek olduğuna işaret eden Farabi, ‘Erdemli Şehir’ kitabında, alem ve Allah hakkında doğru bilgiye ulaşabileceğimizi belirtiyor.
AHMED YESEVİ
Büyük eser Divan-ı Hikmet’ten hareketle, Hoca Ahmed Yesevî’nin âlemşümul öğretisi ve günümüz insanına mesajının yer aldığı Hollandaca kitap, ayırım yapmadan, garip, yetim, yalnız, ezilen, horlanan ve haksızlığa uğramışlara empati yapabilme kabiliyetini geliştirmeyi hedefliyor.
HACI BEKTAŞ VELİ
Türkistan’dan Anadolu’ya taşınan İslam anlayışı ve algısını, ontolojisini, dünya görüşünü, Avrupa’da da dillendirmek amacıyla Hollandacaya tercüme edilen ‘Hacı Bektaş-ı Veli’ kitabı, modern insanın ihmal ettiği gönül meselesini öncelemektedir.
YUNUS EMRE
1991 yılının UNESCO tarafından ‘Yunus Emre Sevgi Yılı’ ilan edilmesiyle, Leiden, Delft, Utrecht, Twente ve Amsterdam üniversitelerinde, Yunus Emre programları yapıldı. Önce şiirleri bir broşür halinde yayınlanırken, sonraki yıllarda hayatı, dünya görüşü ve şiirlerinden seçmeler Hollandaca olarak yayınlandı.
AHİ EVRAN
‘Ahilik sistemi ve Sosyal sorumlu girişimcilik’ başlığı ile organize edilen bir sempozyum notlarını da içine alan Ahi Evran kitabı, girişimcilerin, toplumsal sorunlara duyarlı olmalarını teşvik ederken, Ahilik sisteminin Avrupa’da yeniden gündeme gelmesine katkıda bulunuyor.
SARI SALTUK
Sarı Saltuk’u, ‘Sarı Saltuk’ yapan, Kur’an ve hadislere derin hakimiyetinden kaynaklanan olağanüstü özgüveni başta olmak üzere, o yüzyılda, içinde yaşadığı insanların inandıkları kutsal kitaplara, İncil ve Tevrat’a da hakim olması en önemli özelliklerindendir. Sarı Saltuk kitabı, çeşitli krizlerle karşı karşıya olan Avrupa topluluklarına, birlikte yaşama ahlâkı ve sanatını sunmaktadır.
Hemen, bir çırpıda aklıma gelen Hoca Ahmed Yesevi, Yunus Emre, Hacı Bektaş Veli, Ahi Evran, Sarı Saltuk, Mesnevi, Evliya Çelebi kitapları Hollandaca olarak Türkevi Yayınlarından çıktı. Kitapların Hollandacaya tercümesi, Abdulwahid van Bommel tarafından yapıldı.
İbn-i Tufayl’in kitabı Bulaaq ile Gazzali ve Farabi’nin kitapları da, Boom Klassiek Yayınları arasında çıktı.
Yeni eserlerin tercüme edilmesi ve yayınlanması ümidiyle…
Veyis Güngör
8 Kasım 2022