Türkiye, Eski Mısır Medeniyeti'ne ait buluntunun olduğu en zayıf ülkedir. 'Çalmamışız işte!' deyip avunmayacağız sanırım. İlgilenmemişiz ve daha da önemlisi muhafaza etmemişiz. British Museum deyince ürperiyor musunuz? Bir ürperti daha o zaman…
Mısır'a ait bir hiyeroglif sergisi. Müze yöneticilerine göre 'grounbreaking discovery' veya 'transformed our understading' olarak tanımlanıyor. Bugün başlıyor.
Bu sergi, büyümekte oldukları için her defasında yeni ve farklı öğrenen çocuklarla periyodik olarak gidilmesi gereken British Museum için bir nedeniniz olsun.
Bu sergi sizi 1822 yılına götürecek, Mısıroloji Bilimi için en kıymetli tarihe, Reşit Taşı ve devamındaki gelişmelere. Çünkü bu tarih yani çok dilli taşın bulunuşu tarihi modern insanın ve daha ziyade Avrupalı meraklıların Mısır Uygarlığı’na ait daha çok şeyi daha kesin bir surette anlamaya başlaması açısından miladdır. Taş, Mısır yazısı şifre cetvelidir, Mısıroloji ve biliminin gelişmesi için de temel taşıdır.
Öyle ki Eski Yunan ve Romalılardan neredeyse bu tarihe kadar gelen inanış da bu taşın okunmasıyla kırıldı. Anlamsız semboller değil ama yazı oldukları anlaşıldı.
Arablar sembollere bakarak ‘Kuş Yazısı’ dediler. Hatta, Yunan Mitolojisi’ndeki Hermes’e karşılık gelen Mısırlı Trismegistus tıp, kimya, astronomi bilimlerinin bulucusu ve yazıyı icat eden kişi olarak algılanır. Onlara göre Trismegistus yazıyı da bularak ilmini tapınak duvarlarına ve mezar taşlarına kazıdı.
İslam inancında bu kişi Hazreti İdris’tir. Hazreti İdris de islam İnancı’na göre ilk yazan kişidir, gelen üçüncü peygamberdir ve ölmeden cennete gidip görmüştür.
Avrupalı değişik meslek grubundan meraklı Mısır hiyeroglifleri okununca tüm dinlerin, bilimin ve felsefenin temelinin aydınlatılacağını biliyorlardı.
Bu sergide 1799 yılında Raşit Taşı’nın bulunmasıyla Mısır dilini çözen İngiliz Thomas Young’ı tanıma fırsatınız olabilir. Bu işe hayatını veren adamı…
Young ‘boş saatlerimin kıymetli eğlencesi’ dedi yazıları çözmeye çalışırken. Hezarfen Young fizikçi, dil bilimci, arkeolog ve tıp doktorudur ki ‘bin hünerli adam’ veya ‘herşeyi bilen son adam’ olarak anılır. Fizik bilimine yaptığı katkılar yadsınamaz elbette ama Mısıroloji Bilimi’nin doğmasına, kurulup gelişmesine kendisinden fazla katkı yapan olmamıştır. Çünkü kendisi Reşit Taşı’nın hiyerogliflerinin dilini çözen kişidir.
Reşit Taşı müzenin en çok ziyaret edilen objesidir ama girişte, büyük, dikkat çekici ve kalabalıkların uğrak yeri olduğu için de böyle bir istatistik çıkarılmış olabilir. Bu insanlar nereye bakıyor diye merak edip giden de var. Türkiye ve Yunanistan gibi elbette Mısır da kendi topraklarına ait olduğu iddiasıyla taşı geri istiyor, kendilerine aynı ebatta kopyası hediye edilmiş olsa da orijinal eser hala isteniyor. Belki bir gün doğu bilimde, edebiyatta, sanatta ve buluşlarda tekrar batının önüne geçerse…
Bugün başlıyor sergi ve tam 19 hafta sonu tatili boyunca açık olacak. Tam 19 Şubat 2023 tarihine kadar. Çok vakit var dememeli, Noel Bayramı tatili, soğuk, yağmurlu hava derken hızlıca geçivermiyor mu zaman?