Amsterdam Türkevi’nin geleneksel sofralarının bu haftaki misafirleri Hollanda’da faaliyet gösteren bazı Hemşehri Dernekleri temsilcileriydi. Hemşehri Dernekleri, Avrupa Türk sivil ve gönüllü teşekküllerinin görünülür bir bölümünü oluşturuyor. Elli yıllık göçmenlik tarihininin son döneminde daha öne çıkan Hemşehri Dernekleri öncelikle Türkiye’nin aynı şehrinden gelenlerin dayanışma hareketi olarak yorumlanabilir. Bu dernekler aynı zaman da adını taşıdıkları şehirlerle de bir iletişim içindedirler.
Hemşehri Derneklerinin ortaya çıkışı, fonksiyonları, faaliyetleri ve muhtemel misyonları üzerine farklı bir çalışma yapılabilir. Yapılmalıdır da. Özellikle, yerel kültürün yaşatılması, Avrupa’da doǧan Türk çocuklarına aktarılması, Türkiye’deki şehirler ve bölgelerle olan ilişkileri ve etkileri de bu derneklerin uǧras alanları arasında yer alır. Bu hafta, Türkevi sofrası etrafında gündeme gelen bir nokta ise, Hemşehri Dernekleri ve Kurucu Akıl oldu.
Türkevi Sofrasına teşrif eden Hemşehri derneklerin adını taşıdıkları şehir ve bölgelere dikkat çekilerek, buralarda, Pir’i Türkistan Hoca Ahmet Yesevi kaynaklı, ‘Kurucu Akıl’ sahiplerinin yaşadıǧına işaret edildi. Bu çerçevede öne çıkan bazı isimler şöyleydi: “Şeyh Ebu’l-Hasan Harakani, Sadrettin Konevi, Celaleddin Rumi, Niyazi Mısri, Hacı Bayram-ı Veli, Yunus Emre, Ahi Evran, Seyyid Burhanettin, Hacı Bektaş-i Veli”. Bu isimlerin düşünceleriyle, örnek yaşayışlarıyla, Anadolu ve Selçukluyu etkiledikleri gibi, Osmanlının kuruluşunda da önemli rol oynadıkları belirtildi.
Aynı zaman da Türklerin ontolojisini de temsil eden bu isimlerin, Avrupalı Türklere ve içinde yaşadıǧımız Avrupa ülkelerine verecekleri muhtemel mesajlar olduǧu da belirtildi. Öncelikle Avrupa’daki Türk çocuklarına bu isimlerin tanıtılması üzerinde duruldu. Devamla bireyselliǧin hat safhaya ulaştıǧı, doyumsuzluǧun hakim olduǧu, paylaşma deǧerinin kaybolduǧu bir toplumda küçük ölçekli faaliyetlerle gönüllere dokunulabileceǧi ifade edildi.
Bu çerçevede, Sultan Alparslan’dan (1071) önce Anadolu’ya gelen Horasan’lı Şeyh Ebu’l-Hasan Harakani’den örnek verildi. Kars’ın manevi önderi olarak bilinen ve Feridüddin Attar, İbn-i Sina ve Gazneli Mahmud tarafından da ziyaret edilen Hasan Harakani o yıllarda başlattıǧı sofra hareketi anlatıldı. “.... Sofra hareketi, bir gıda iktidarıdır ve Hz. Yusuf’un zamanında Mısır’da uyguladığı tatbikattır. Harakanî Hazretleri, “Her kim bu kapıya gelirse ekmeğini verin ve adını, inancını sormayın Zira Ulu Allah’ın dergâhında ruh taşımaya layık olan herkes, elbette Ebu’l-Hasan’ın sofrasında ekmek yemeye de lâyıktır. Türkistan’dan Şam’a kadar bir kişinin ayağına taş değse, onun acısı benim acımdır” diyerek Hz. Yusuf’un sofra düzenini Anadolu’ya getirmiştir"(Lütfi Bergen). Bu örnekten sonra, dikkatler Türkevi sofrasındaki Kars, Ardahan ve Iǧdır’dan Hollanda’ya göç edenlerin kurduǧu Serhat Vakfı temsilcilerine çekildi.
Türkevi sofrası sohbetinde, bir başka örnekde Malatya’dan verildi. Niyazi Mısri’yi anlatan ve yazar Sadık Yalsızuçanlar’ın kaleme aldıǧı ANKA romanı gündeme geldi. Sürükleyici bir dilin kullanıldıǧı ANKA’da, 400’ü aşkın eserinin farklı kişilerce bestelerinin yapıldıǧı, birçok bestekâra ilham olmuş şiirleri olan Niyazi Mısri anlatılıyor. Buradan hareketle, Hollanda Malatyalılar Platformu’nun bu kitabının, öncelikle üyeleri arasında ve ilgi duyanlarca okutulması saǧlanabilir denildi.
Ebu’l Hasan el-Harakani hazretlerinin sofra hareketi ile günümüzde Hollanda’da daha çok yaşlı ve yalnız yaşayanların haftada bir de olsa devam ettikleri sosyal Resto van Harte hareketinin mukayese edilmesi teklifi ortaya atıldı. Malatya’da doǧan, Konya’da düşünce sistemini kuran Sadrettin Konevi ile illgili bir çalıştayın da Konya Kültür Dayanışma Vakfı ile Malatyalılar Platformu tarafından yapılması gündeme geldi. Modern toplumda her geçen gün daha da önem kazanan toplumsal sorumlu girişimcilik ile Ahillik geleneǧi önerisi de Kırşehir Ahi Kulsan Derneǧine tevdi edildi.
Evet, bu ve benzeri örnekler doǧrultusunda; Aşık Veysel Hollanda Sivaslılar Platformuna, Gençlerle Başbaşa ve diǧer eserleriyle Türk gençlerine örnek teşkil edecek Ali Fuat Başgil Hollanda Samsunlular Derneǧine ve mütefekkir, sosyal bilimci Erol Gungör’ü gençlere anlatan bir program da Kırşehir Ahi Evran Deneǧine kaldı. Bu ve benzeri faaliyetler hiç şüphesiz, Hemşehri Derneklerine farklı bir heyecan kazandırabilir.
Veyis Güngör
8 Şubat 2020