Ev sahipleri, hızla yükselen faiz oranlarından kaynaklanan 16 milyar sterlinlik bir borç sıkışmasıyla birlikte gelecek yıl konut kredilerinde neredeyse £3.000 sterlinlik bir artışla karşı karşıya kalacak.

Resolution Foundation tarafından yapılan bir araştırma, önümüzdeki yıl konut kredisini yenileyecek olan bir kişinin, İngiltere Merkez Bankası’nın faiz oranının yüzde 6’ya kadar yükselmesi durumunda aylık ek ödemelerde bin sterline kadar ödeme yapması gerektiğini ortaya koydu.

Banka faiz oranlarındaki artışlar öncesine göre aylık toplam ödemeler, 2021’in sonlarından itibaren başlayan oran artışlarından dolayı, 2.900 sterlin kadar artabilir. Bu hafta beklenen faiz oranı artışı öncesinde hanehalkının karşı karşıya kaldığı ortalama artış 2.000 sterlin idi.

Finansal piyasalar şu anda yükselen enflasyona karşı agresif önlemler bekliyor ve İngiltere Merkez Bankası’nın faiz oranını mevcut olan yüzde 4,5’ten gelecek yılın ortasına kadar yüzde 6’ya kadar yükselteceği öngörülüyor. Bu, 2000 yılından bu yana en yüksek faiz oranı seviyesi olacak ve sabit ve değişken faizli konut kredisi sahiplerine maddi sıkıntı getirecek.

Resolution Foundation, piyasa faiz oranı beklentilerinin gerçekleşmesi durumunda ev sahipleri için toplam borç sıkışmasının 2026’ya kadar 15,8 milyar sterlin olacağını hesapladı.

Resolution Foundation’dan Kıdemli Ekonomist Simon Pittaway. “Faiz oranlarının daha da yükseleceği ve uzun süre daha yüksek kalacağı beklentileri, konut kredi piyasası üzerinde ciddi bir etkiye sahip oluyor, anlaşmalar geri çekiliyor ve yerine daha yüksek oranlı yeni krediler sunuluyor” dedi.

Ev sahiplerinin ödemeleriyle mücadele eden ev sahibi yardımına yönelik baskılar artıyor. Liberal Demokratlar hükümetin bir konut kredi destek fonu oluşturmasını talep ediyor.

Ancak cuma akşamı Hazine kaynakları, böyle bir adımın “tamamen yanlış bir şey” olduğunu, enflasyonu artıracağını ve daha zengin hanehalklarını sübvanse edeceğini belirtti. Kaynaklar, kamu maliyesinin zaten zorlandığını ve bunun vergi mükellefi parasının “çok kötü bir şekilde” kullanılacağını ekledi.

İki yıllık sabit faizli konut kredisi oranları gelecek hafta yüzde 6’nın üzerine çıkacak. Finansal veri analisti Moneyfacts’e göre cuma günü yüzde 5,98’e yükseldi. Mayıs ayının başında ortalama oran yüzde 5,26 idi. Beş yıllık sabit faizli oranlar ise yüzde 4,97’den yüzde 5,62’ye yükseldi.

HSBC, NatWest, Nationwide Building Society ve Santander gibi büyük kredi sağlayıcıları bu hafta konut kredi oranlarını artırdı.

Mortgage broker Coreco’nun yönetici direktörü Andrew Montlake, durumu “felaket” olarak nitelendirdi. Bir kredi sağlayıcının oranları artırmasıyla birlikte başka bir sağlayıcının daha düşük oranla kalmayı seçtiği durum, ardından yoğun talep alması ve yukarı çıkması gibi bir kısır döngü oluşuyor. Bu durum bir noktada duracak, ancak gelecek enflasyon raporu da kötü olursa daha fazla kısa vadeli sıkıntı olabilir.

Montlake, önümüzdeki hafta daha fazla konut kredisi oranı artışı olabileceğini söyledi. “Şimdi soru, bankaların iş yapma miktarı ve bununla başa çıkıp çıkamayacakları. Biliyorum ki, geri çekilip beklemeyi tercih ederler, ancak hareket etmekten başka çareleri olmadığını hissedebilirler.”

Banka, faiz oranı kararını Perşembe günü alacak. Parasal Politika Komitesi (PPK), özel sektördeki hızlanan ücretlerle birlikte 1991’den bu yana en yüksek çekirdek enflasyonu düşürmek için yüzde 0,5 oranında daha büyük bir artış yapma baskısı altında.

Ekonomistlerin çoğu, ekonominin yavaşladığı ve daha yüksek borçlanma maliyetlerinin tam etkisinin henüz hissedilmediği için Bankanın konut kredi piyasasına çok fazla baskı yapmaktan kaçınacağını belirterek, PPK’nın daha küçük bir çeyrek oranında bir faiz artışı açıklayacağını bekliyor.

Banka, 2021 Aralık ayından itibaren faiz oranını neredeyse sıfırdan yüzde 4,5’e kadar yükselterek, Hazine’den bağımsızlığını kazandığı 1997’den bu yana en agresif sıkılaştırma hızını gerçekleştirdi.

Goldman Sachs ve Deutsche Bank analistleri, faiz oranlarının sonbaharda yüzde 5,25’e kadar yükseleceğini, Fransız bankası BNP Paribas ise bu yıl faiz oranlarının yüzde 5,5’e çıkacağını öngörüyor.

Konut kredisi faiz oranları yüzde 6’ya ulaşırsa, ev sahipleri gelirlerinin yüzde 23,6’sını ödemeler için harcayacak, bu 1991’den bu yana en yüksek seviye olacak. Ocak-Nisan döneminde yüzde 20,4 olan oran, ev sahiplerinin kredi ödemeleri için gelirlerinin Kasım 2008’den bu yana en büyük dilimini harcadıklarını gösteren ticaret birliği UK Finance verilerine göre zaten en yüksek seviyedeydi.

Resolution Foundation, bu yıl ortalama hane halkının gelirinin yüzde 3’ünü daha fazla konut kredi ödemelerine harcayacağını belirtti.

Banka, faiz oranı artışlarının toplam etkisinin yalnızca üçte birinin hane halklarına yansıdığını tahmin ediyor, çünkü 1 milyondan fazla ev sahibi bu yıl kredilerini yenilemeye hala ihtiyaç duyuyor. İngiltere’deki konut kredisi sahiplerinin yüzde 80’i, iki ila beş yıl arasında kısa vadeli sabit faizli anlaşmalara sahip.

Citizens Advice’a göre, konut kredisi maliyetlerini dengelemek için gıda ve diğer harcamalarda kısıntı yaparak ay sonunda ortalama olarak 118 sterlin eksik kalan ipotek sahipleri bulunuyor.

Bu yılın ilk üç ayında, konut kredi faiz oranları hızla yükselmeden önce borçları için Citizens Advice’dan yardım isteyen borçluların, sosyal veya özel kiracılardan daha kötü bir mali durumda oldukları belirlendi. 2019’da, yaşam maliyeti krizi ve hızlı bir şekilde artan konut kredi faiz oranları öncesi, ay sonunda 60 sterlin kalan en iyi mali durumda olan gruptaydılar.

Henüz konut kredi ödemelerinde geri düşme yaşanmamış olsa da, Citizens Advice, “bir şeylerin verilmesi gerekeceği” konusunda uyardı.

Citizens Advice’den Emer Sheehy, “İnsanlar ev kredilerini ödeyemediklerinde neredeyse her şeyi kısarlar. Anlaşılabilir bir durum çünkü bu harfiyen başınızın üstündeki çatıdır. Ancak bütçenizdeki bu kadar büyük bir açık sürdürülebilir değil” dedi.

Cuma günü İngiltere Merkez Bankası, politika faiz oranını 0,5 puan artırarak yüzde 1,75’e çıkardı. Bu, 2022’nin başından bu yana gerçekleşen dördüncü faiz artışı oldu.

Uzmanlar, ev sahiplerini daha yüksek konut kredi faiz oranlarına ve artan ödemelere karşı hazırlıklı olmaya çağırıyor. Yeni bir konut kredisi almayı veya mevcut kredilerini yenilemeyi düşünenlerin daha yüksek faiz oranlarına adapte olabilmek için bütçelerini yeniden gözden geçirmeleri ve gelecekteki ödemelerini planlamalarının önemine değiniliyor.