İki gün önce, 2007, 2008 yıllarında IV. Balkenende hükümetinde Uyum Bakanı olarak görev yapan Ella Vogelaar’ın hayatına son verdiǧi açıklandı. Akşam haberlerinde geniş yer alan Ella Vogelaar’ın beklenmedik ölümü Hollanda kamuoyunda şaşkınlık oluşturdu. 69 yaşında olan eski (İşçi Partisi) PvdA’lı Bakan Vogelaar’ın bir süredir deprasyon geçirdiǧi bilgisi verilince, hayatına neden son verdiǧi sorusu da kısmen açıklık kazandı. Entegrasyon Bakanlıǧından dolayı biz göçmenleri de yakından ilgilendiren Ella Vogelaar’ın ani ölümü tabiiki bizi de etkiledi. Zira Ella Vogelaar’la hatıralarımız göz önüne geliverdi.
Hatıralara geçmeden önce kısaca Ella Vogelaar’ı tanıyalım. Zeeland eyaletinde reformist bir ailede doǧan Ella Vogelaar, üç yaşındayken ‘1953 su kıtlıǧını’ yaşamıştır. Driebergen’de Sosyal Akademi’ye devam eden Ella Vogelaar bu dönemde Hollanda Komünist Partisinin aktif üyesi olmuş. 1983 yılında üyeliǧini sonlandıran Vogelaar daha sonra PvdA’ya üye olur. Ella Vogelaar’ın siyasi kariyeri FNV sendikasıyla başlayıp, Sosyal İşler Bakanlıǧında yönetici, Unilever ve Novib danışma kurulu üyeliǧi ile devam eder. 2007, 2008’de de PvdA kontenjanından Uyum Bakanlıǧı görevinde bulunur Vogelaar.
Ella Vogelaar’ın Bakanlıǧı dönemi, Hollanda’da uzun yıllardır suç sayılan aşırı saǧ ve ırkçı söylemlerin hükümetin uyum Bakanları tarafından dillendirilmeye başladıǧı dönemin hemen sonrasına rastlar. Ella’dan önce Liberal Parti VVD kontenjanından Uyum Bakanı olan Rita Verdonk dönemi göçmenler için artık tehlike çanlarının yavaş yavaş çaldıǧı dönemdir. Rita Verdonk’un sert çıkışlarının henüz hafızalardan silinmediǧi bir dönemde Ella Vogelaar’ın, Komünist bir geçmişe sahip olması ve PvdA’lı olması kısmen yüreklere su serpmişti. Elbette, Ella Vogelaar’ın uyum politikalarını tenkit eden arkadaşlarımız vardı.
Ella Vogelaar Bakanlıǧı döneminde, özellikle göç ve göçmenler politikasında, başta kendisinden önceki Bakan Rita Verdonk ve ırkçı Parti PVV lideri Geert Wilders’la anlaşmazlıkları ve kavgalarıyla hafızalarda yer edindi. Vogelaar’ın çatışması bu iki isimle sınırlı kalmadı elbette. Ella Vogelaar aynı konuda partisinin o günkü lideri ve Başbakan Yardımcısı Wouter Bos’la da ters düştü. Bütün bu ters düşmeler Ella Vogelaar’ın Uyum Bakanlıǧını bırakmasına sebep oldu.
Ella Vogelaar, 20 aylık Uyum Bakanlıǧı süresince Kabinede yaşadıklarını eşiyle birlikte “Twintig maanden knettergek: Zır deliyle yirmi ay” adında bir kitap yayınladı. Kitabın ismi, ırkçı parti lideri Wilders’ın Bakan Ella Vogelaar’ı parlamentoda ‘Zır Deli ya da Kafadan Çatlak’ olarak nitelemesinden geliyor. Çünkü o yıllarda Wilders Kuran’ın Hollanda’da yasaklanmasını istiyordu. Bakan Vogelaar ise bunun mümkün olmadıǧını savunuyordu.
Yıl 2008’di. Türkiye Cumhuriyeti Başbakanı Recep Tayyip Erdoǧan, Köln Arena’da yirmi bin Avrupalı Türkle buluşmuştu. Erdoǧan, asimilasyonun bir insanlık suçu olduǧuna dikkat çekmişti. Avrupalı Türklere içinde yaşadıkları ülkelere uyum saǧlamalarını, o ülkenin vatandaşı olmalarını, siyasete girmelerini, sorumluluk almalarını tavsiye etmişti. Biz de Hollanda’dan bir grup olarak Arena’daydık.
Gece saat 10.30 sularında Arena’dan ayrıldık. Arabalarımızla, saat 24.00 sularında Hollanda’ya girmiştik. Hollanda haberlerinde Başbakan Erdoǧan’ın konuşmaları çarpıtılmış ve ‘Erdoǧan Avrupalı Türklere entegre olmayın’ şeklinde verildiǧini dinledik. O saatte, Köln Arena programı organizatörlerini yakından tanıyan Nuri Koca’yı arayıp, Başbakanın yaptıǧı konuşma metninin Almancasını istedik. Konuşma metni elimize ulaşınca, PvdA’nın içindeki Türk kökenli siyasetçiler aracılıǧı ile Almanca metni Bakan Ella Vogelaar’a ulaştırdık. O hafta, Parlamentoda VVD, PVV’li milletvekillerinin Erdoǧan’ın Köln Arena’da yaptıǧı konuşma ile ilgili sordukları sorulara, Bakan Ella Vogelaar “ "Erdoğan bir taraftan Almanya'daki Türklerin Almancayı en iyi şekilde konuşarak Alman toplumuna uyum sağlamalarını söylerken, aynı zamanda kendi kimlik ve kültürlerinden vazgeçmemelerini belirtti" cevabını vermişti.
Evet. Toplum olarak kurumsal hafızaya pek önem vermeyiz. Geçmişte yapılanları kolay eleştirir, yerine yenilerini koymaya pek yanaşmayız. Ama Bakan Ella Vogelaar’ın beklenmedik ölümü bizi, o yıllara götürdü. Hafızalarımız yeniden tazelendi. Kimsenin rahatsız olmasına gerek yok, yapılan hiç bir iş boşa gitmez. Hele, tırnaklarıyla kazıyarak bir yerlere gelenlerin yaptıkları asla bertaraf edilemez, yok sayılamaz. Bakan Ella Vogelaar’ın topraǧı bol olsun.