ANKARA (AA) - İçişleri Bakanı Ali Yerlikaya, ülkelerine dönecek Suriyelilerin Türkiye'deki ev ve iş yeri eşyalarının tamamı ile araçlarını beraberlerinde götürebileceklerini bildirdi.
AAtölye'de Anadolu Ajansı (AA) Editör Masası'na konuk olan Yerlikaya, gündeme ilişkin soruları yanıtladı, değerlendirmelerde bulundu.
Suriye'ye geri dönen kişilerin tüm süreçlerinin kayıt altında olduğunu aktaran Yerlikaya, 8 Aralık'tan sonra geri dönüşlerin Cilvegözü, Öncüpınar, Yayladağı, Karkamış, Akçakale ve Zeytindalı sınır kapılarından yapıldığını belirtti.
Suriyelilerin geri dönüş yaptıkları illere ilişkin bilgi veren Yerlikaya, "Doğal olarak en çok sayı olarak bulunulan illerden gitmesi beklenir, netice de o şekilde. Birinci sırada Gaziantep var. Gaziantep'ten gidenler 3 bin 378, son iki haftalık veri bu, dünkü veri yok. Hatay 3 bin 206, İstanbul 2 bin 438, Mersin 1746 şeklinde." ifadelerini kullandı.
Bakan Yerlikaya, Suriyelilerin geri dönüşü konusunda bir yoğunluk yaşandığını belirterek, "Gelenlerin yüzde 60'ı Halepli olunca doğal olarak gidenlerin de şu ana kadar 11 bin 393'ü, hemen hemen yarıya yakını Halepli." dedi.
- Son iki haftada 4 bin 136 Suriyeli aile ülkesine dönüş yaptı
Ülkelerine son iki haftada geri dönen Suriyelilerin yaş, cinsiyet gibi demografik bilgilerini paylaşan Yerlikaya, şunları kaydetti:
"Bunların ne kadarının aile olduğunu söyleyeyim; 16 bin 554 kişi, 4 bin 136 aileden oluşuyor. 4 bin 136 aile, bunlar, gönüllü giden 23 bin 440'ın içerisindeki küme, ama tek birey olarak giden de var. 6 bin 926 yani 7 bin civarında tek birey olarak giden var. 0-12 yaş 9 bin 55 çocuk, 13-18 yaş 1707, 19-65 yaş 12 bin 360, 65 yaş üstü de az sayıda 318 olduğunu görüyoruz. Kadın, erkek olarak, 7 bin 695 erkek, 4 bin 983 kadın, 10 bin 762 de çocuk olduğunu görüyoruz."
Yerlikaya, Türkiye'de geçici koruma statüsünde yaşayan Suriyelilerin içerisinde 875 bin çocuğun yer aldığını ve onların da ülkelerine geri dönenler arasında bulunduğunu söyledi.
- "Merkezi randevu sistemini oluşturduk"
Bakan Yerlikaya, Suriyelilerin geri dönüşüne ilişkin sınır kapılarında yürütülen çalışmalar hakkında da bilgi verdi.
Suriye'nin özgürleştiği 8 Aralık'tan önce, toplam 6 sınır kapısında günlük 3 bin 20 işlem kapasitesinin bulunduğunu anlatan Yerlikaya, talebin artacağını öngörerek illerde çalışan sayılarının hızla artırıldığını, çok hızlı bir şekilde aksiyon alındığını ve çalışma stilinin 7/24'e çıkarıldığını söyledi.
Aynı zamanda günlük işlem kapasitesinin 19 bin civarına ulaştırıldığına dikkati çeken Yerlikaya, sınır kapılarında aksaksız ve sıkıntı olmaksızın çalışmaların sürdüğünü vurguladı.
Bakan Yerlikaya, "Ekranlarda her gün geri dönen Suriyelilerin hem heyecanları hem de orada verilen hizmetleri çok detaylı bir şekilde kamuoyuna yansıtılıyor. Bir de şöyle bir şey yaptık; merkezi randevu sistemini oluşturduk. 81 ilde Suriyeli biri kendi ülkesine dönmek istiyorsa, bulunduğu yerden web sayfamızdan randevu alabilir. Randevuyu da aynı gün veriyoruz. Yani hiç yorulmadan randevusunu alabilir." şeklinde konuştu.
- "Gün içerisinde hemen randevu veriyoruz"
Suriyelilerin gönüllü, güvenli ve onurlu geri dönüşleri için detaylı bilgilerin Göç İdaresi Başkanlığının internet sitesinde yer aldığını, randevu taleplerinin aynı gün karşılandığını anlatan Yerlikaya, şöyle konuştu:
"Bize bu müracaatı yaptığı zaman gün içerisinde hemen ona randevu veriyoruz. Randevusunu alıp geldiği zaman ilk olarak parmak izi doğrulamasını yapıyoruz. Şuna bakıyoruz önce; UYAP'ta bir arama kaydı var mı, yakalama kararı var mı, aramayla ilgili herhangi bir şeyi var mı? Herhangi bir tahdidi var mı? Bunlara bakıyoruz ve kendisine diyoruz ki, '6 kapımızdan hangisine gitmek istiyorsun?' O diyor ki, 'ben filan kapıdan gitmek istiyorum', gitmek istediği kapıya 'o kapıdan çıkarabilirsiniz' diyoruz ve ona hemen ikinci aşamada bir yol izin belgesi veriyoruz. Çünkü Suriyelilerin bulunduğu yerlerden, yani ikamet ettiği ilden başka bir yere gitmeleri için seyahat izin belgesi geçmişten itibaren uygulanan bir sistem. Çünkü bizim onun nereye gittiğini bilmemiz lazım."
- "O gönüllülüğü ispatlamam lazım"
Suriyelilerin sınır kapılarından çıkarken kendi el yazılarıyla, kamera karşısında gönüllü, güvenli ve onurlu geri dönüşleri için bir form doldurduğunu belirten Yerlikaya, şöyle devam etti:
"O gönüllülüğü ispatlamam lazım benim. Orada o formu kendi el yazısıyla dolduruyor ve bütün bunları yaparken de biz 'üçüncü göz' diyoruz, Birleşmiş Milletler Yüksek Komiserliğinin o ildeki temsilcisi, o yoksa Kızılay, eğer o yoksa İl İnsan Hakları Kurulundan bir temsilci de geri dönüş yapan kişiyi mülakata alıyor. 'Gerçekten gönüllü mü gidiyorsun', yapmak istediğimiz şey bu, bunu orada netleştiriyoruz.
Bütün bunlar tamamlandıktan sonra, 15 gün içerisinde, o seyahat izin belgesi 15 gün geçerli, 15 gün içerisinde artık kendinin belirlediği kapıya gidiyor. Kapıya gittiği zaman da biz onu rahat takip edebilmek için, yani anlık tuşa bastığımız zaman, şu saat, şu dakika itibarıyla kaç kişi gidebildi, bunu öğrenebilmek için bir kod veriyoruz ve gümrük kontrolleri yapılıyor. Gümrük kontrollerinin nihayetinde polis noktasına geliyor, polis noktasında geçici kimlik kartını teslim ediyor ve artık karşıya geçiyor."
Bakan Yerlikaya, Suriyelilerin ülkelerine geri dönüşü esnasında da parmak kontrolü yapıldığını ve gerçekten başvuru yapan kişinin gidip gitmediğini bu yöntemle tespit ederek geçişine müsaade edildiğini aktardı.
- Suriyelilerin yanlarında götürebilecekleri eşyalar ve araçları
Suriyelilerin ülkelerine giderken yanlarında ne götürebileceğine, Türkiye'de satın aldıkları eşyalarını ve benzeri şeyleri nasıl taşıyacaklarına ilişkin bilgiler veren Yerlikaya, daha önce Suriyelilerin beraberlerinde nakliye araçlarıyla taşıdığı eşyaları sınır kapısında indirip, sınırın diğer tarafında başka bir araca yüklemek zorunda kaldığını anlattı.
Şimdi bunu kolaylaştırmak istediklerinin altını çizen Yerlikaya, "Dedik ki, 'bu insanlar evlerinde ne varsa hepsini oraya götürsünler.' Çünkü orada imkan yok. Şimdi A ilinden gönüllü dönüş yapan bir Suriyeli, eşyalarını araca yükledikten sonra bunların kayıtlarıyla beraber tamamını o araçla Suriye'nin içinde hangi il, ilçedeyse evinin önüne kadar götürebilecek." dedi.
Bakan Yerlikaya, bu adımın sadece ev eşyalarıyla ilgili olmadığını da belirterek, şunları kaydetti:
"Onun yanında eğer iş yeri, dükkanı onlar varsa oradaki eşyalarını da götürebilecekler. Bunun haricinde araçları var, 200 binin biraz üzerinde. Bu araçlarla ilgili de yine Hazine ve Maliye Bakanlığımızın bir yazısı oldu. Burada noterden aracın kaydını düşürüp ki daha sonra üzerine vergi tahakkuku devam olmasın, gelmesin diye. Bu araçları da oraya götürebilsinler. Çünkü orada bunlar da ihtiyaç. Böyle bir şeyleri yok. Buradan giderken kaydı düşürüyor buradan. 'Ben artık bu aracı sadece orada kullanacağım diyor.' O aracı da karşı tarafa giderken götürmesine de imkan tanıdık."
Sivil toplum kuruluşları ve iş insanlarının da Suriye'ye gitme konusunda yoğun talepleri olduğuna işaret eden Yerlikaya, bu konuda da gerekli adımların atılarak sürecin hızlandırılacağını söyledi.
(Sürecek)