Mart ayına ilişkin ödemeler dengesi verileri yılın başından bu yana devam eden dış ticaret açığındaki azalma sonucunda cari açığın ciddi bir düzelme trendinde olduğunu gösteriyor. Aylık bazda 6.1 milyar dolar olarak gerçekleşen cari açık, geçen yılın aynı ayında 9.5 milyar doları geçmişti. Yani kabaca 3.5 milyar dolarlık bir düzelme söz konusu. Yılın ilk çeyreğinde geçen yıl 21.6 milyar dolar olan cari açık 5.5 milyarlık düşüşle 16.2 milyar dolara geriledi.
Hareketli on iki aylık toplamda da ekim ayında 79 milyar dolara ulaşarak zirveye çıkan cari açık 72 milyar dolara düştü. Bu rakam tahmini hesaplarımıza göre GSYH'nın yaklaşık yüzde 9'una karşılık geliyor. Geçen yılı yüzde 10 gibi rekor bir seviyede kapatmıştık.
Aşağıdaki grafikte cari açığın son on yılda izlediği seyir hem milyar dolar olarak hem de GSYH oranı olarak gösteriliyor. Aynı zamanda finansman açısından en önemli kalem olan doğrudan yabancı yatırımlar da hem milyar dolar olarak hem de cari açığı karşılama oranı olarak gösteriliyor.
Grafiğin son döneminde cari açıktaki düzelme hem milyar dolar olarak hem de GSYH oranı olarak net bir şekilde görülebiliyor. 2009 sonundan bu yana görülen hızlı artış trendi 2011 sonundan itibaren tersine dönmüş durumda. Bu durum zaten sanayi sektöründe bir süredir görülmekte olan yavaşlamanın doğal bir sonucu. Sanayi sektöründeki tempo yavaşlaması ithalatta yavaşlamayı beraberinde getiriyor. Aynı zamanda enerji ithalatında bir miktar azalma oluyor. Aynı zamanda uluslararası enerji fiyatlarında son dönemde görülen düşüş de cari açıktaki düzelmeye yardımcı oluyor.
Mart ayındaki gelişmelere baktığımızda ödemeler dengesinde yer alan ihracat (FOB) kaleminin geçen yıla göre yüzde 12 artarak 14 milyara yükseldiğini, buna karşılık ithalat (FOB) kaleminde yüzde 3'lük düşüşle 20 milyar dolara indiğini görüyoruz. Böylece geçen yıl mart ayında 8.5 milyar dolar civarında olan dış ticaret açığı 6 milyar dolara gerilemiş. Bu azalma da büyük oranda cari açıktaki düşüşü açıklıyor aslında. Ek olarak geçen yıl 2 milyar dolara yaklaşan yurtdışına gelir transferi bu yıl 800 milyon dolar civarında gerçekleşerek cari açıktaki azalmaya katkıda bulunmuş.
Finansman tarafında ise büyük oranda portföy yatırımları (net 3 milyar dolar) ve bankacılık sektörünün borçlanması (net 2 milyar dolar) ön plana çıkıyor. Geçen yılın mart ayında net 2.7 milyar dolar olarak gerçekleşen doğrudan yatırım girişi bu yılın aynı ayında 823 milyon dolara düşmüş. Yaklaşık iki milyarlık bir azalma söz konusu. Ancak yine de son on iki ayda gerçekleşen doğrudan yatırım girişinin 12.3 milyar dolara ulaştığını belirtelim.
Ekonominin genelinde ve özellikle ithal ara malı ve enerji kullanan sanayi sektöründeki yavaş tempo sürdüğü sürece cari açıktaki düzelmenin devam edeceğini söylemek mümkün. Bizim tahminimize göre bu trend yılın son çeyreğine kadar devam edecektir. Cari açık rakamı da yılın son çeyreğine kadar 50-55 milyar dolar seviyesine gerileyebilir. Ancak ekonomide büyüme temposunun yeniden canlanmasıyle birlikte cari açıkta yeniden artış görmeye başlarız. Bu da yıl sonunu bulabilir.
(Akşam gazetesinden alınmıştır)