Birleşik Krallık Kazak Türkleri Derneği’nin Londra’da düzenlediği konferansta, konuşan Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Abdulvahap Kara, Kazak Türklerinin Avrupa’daki varlığı ve Mustafa Çokay’ın mücadelesini anlattı.
Londra Yunus Emre Enstitüsü’nde Cumartesi günü düzenlenen toplantı, UK Kazak Türkleri Derneği Yönetim Kurulu Üyesi Av. Sinem Çalışkan’ın sunumu ile gerçekleşti.
Dernek Başkanı Abdusselam Savaş yaptığı konuşmada, UK Kazak Türk Derneği olarak, İngiltere ve Avrupa’daki Kazak Türklerinin, kendi kültürel değerlerini korumaları amacıyla etkinlikler düzenlediklerini hatırlattı.
Savaş kısa konuşmasında, hayatının büyük bir dönemi Avrupa’da geçen, Kazak fikir hareketinin öncülerinden Mustafa Çokay’ın yeni nesiller tarafından doğru tanınması ve bilinmesi gerektiği için bu etkinliğin düzenlendiğini kaydetti. Savaş, benzeri etkinlikleri bundan sonra da sürdüreceklerini ifade etti.
KAZAK TÜRKLERİ’NİN AVRUPA’DAKİ VARLIĞI
Prof. Dr. Abdulvahap Kara, konuşmasının ilk bölümünde Kazak Türklerinin Anadolu ve Avrupa’daki varlığını anlattı.
Kara, ayrıntılı ve bilgilendirici konuşmasında, Türkiye'deki Kazak Türklerinin, sayılarının 15 bin ile 20 bin arasında olduğu tahmin edildiğini belirterek, Anadolu'ya ilk olarak 1952 yılının sonlarına doğru geldiklerini anlattı.
Kara, Anavatanları Doğu Türkistan'da Çin Genel Valisi'nin baskılarına maruz kalan Kazakların, Türkiye’ye göçünün1935'ten 1952'ye kadar 17 yıllık uzun bir süre boyunca gerçekleştiğini ifade etti.
Anadolu’da önemli bir nüfusa ulaşan Kazakların, Türkiye üzerinden Avrupa’ya ulaştıklarına işaret eden Prof. Kara, konuşmasının önemli kısmını Kazakistan’ın bağımsızlık tarihinin önemli isimlerinden olan Mustafa Çokay’a ayırdı.
Mustafa Çokay’ın mücadelesinde Kazakistan’ın bağımsızlığı için Avrupa’da yaşadığı halde büyük katkı sağladığını kaydeden Kara, “Bolşeviklerin iktidarı ele geçirmesinin ardından ülkesini terk etmek zorunda kalan Çokay, 1921'den 1941'de ölümüne kadar 20 yıl boyunca mücadelesini Avrupa'nın önde gelen ülkelerinden Fransa'nın başkenti Paris'te sürdürdü. Çokay, Fransa'da kaldığı süre içerisinde Londra dâhil olmak üzere çeşitli Avrupa başkentlerinde verdiği konferanslarla Türkistan'daki baskıcı Sovyet rejimine karşı etkili bir fikri mücadele yürüttü.
Ayrıca Almanca, Fransızca, İngilizce, Lehçe, Rusça ve Türkçe gibi dillerde kitaplar ve makaleler yayınladı. Bu makaleler, Türkistan'daki Sovyet yönetiminin gayrimeşruluğunu dünya halklarına anlatmada etkili oldu, çünkü Çokay, Sovyet karşıtı fikirlerin temelini oluşturan argümanlarını Sovyet basınından aldı.
Orenburg'daki Alaş Orda Kazak hükümetinin en aktif siyasi figürlerinden biriydi ve Hokand'da Türkistan Özerkliği'nin ilan edilmesinde önemli bir rol oynadı. Bir dönem Türkistan Muhtariyeti'nin başbakanlığını yaptı. Ancak, Ekim Devrimi ile sonuçlanan Lenin liderliğindeki hareket, yerel demokratik ulusal hükümetlerin ortaya çıkmasına izin vermedi” diye konuştu.
KİTABININ KURDELA AÇILIŞI
Verdiği bilgilerle katılımcıları aydınlatan Kara, Mustafa Çokay’ın seçme makalelerindennden oluşan, “Sovyetler Birliği’nin Türk Dünyası Politikası” adlı farklı dillerde yayınlanan kitabının da kurdela açılışını yaparak, imzaladı.
Prof. Abdulvahap Kara’nın konuşmasının ardından söz alan UK Kazak Türkleri Derneği Yönetim Kurulu Üyesi Metin Batuhan Elçi, İngiltere Türk Dünyası Dayanışma Platformu Başkanı Atilla Abacıoğlu, Gazeteci Mustafa Köker ve Eğitimci-Yazar Mansur Işıkbol da söz alarak, Kazak Türkleri ve Türk Dünyasındaki gelişmelerle ilgili fikirlerini dile getirdiler.
Kazak Türklerin kültürel sembollerinin sergilendiği programın bitiminde, Birleşik Krallık Kazak Türkleri Derneği Başkanı Abdusselam Savaş, Prof. Kara’ya günün anısına plaket takdim etti. Katkılarından dolayı derneğin bir teşekkür plaketi de, Mansur Işıkbol tarafından Atilla Abacıoğlu’a verildi.
Ayrıca, İngiltere Türk Dünyası Dayanışma Platformu Başkanı Atilla Abacıoğlu, Prof. Kara'ya, Türk Dünyası Tarih ve Kültür Dergisi takdim etti.
Programda, Kazak Türk kültürünü sembolleri sergilenirken, katılımcılara “Abay” kitabı hediye edildi.
