ANKARA (AA) - ABD'nin Ankara Büyükelçisi Jeff Flake, Gazze'de ateşkes için "Özellikle Türkiye'nin rolünü memnuniyetle karşılıyoruz. (Ateşkesin) ardından kalıcı barışı istiyoruz. Bu, iki devletli çözümle olacak." dedi.
Flake, Ankara'da ABD Büyükelçiliği'nde basın mensuplarıyla bir araya geldi ve soruları yanıtladı.
ABD Büyükelçisi, "Gazze'de süren savaş hepimiz için acı verici. Her görüşmede, Hamas'ın saldırısına yanıt verirken, İsrail'i sivil can kayıplarını sınırlamaya teşvik ediyoruz." diyerek, ateşkese varılması konusunda çaba sarf ettiklerini belirtti.
ABD'nin bölgedeki müttefiklerinden ateşkesin sağlanması hususunda yardım istediğini aktaran Flake, bunun sivil can kayıplarına son verebileceğini söyledi.
Flake, Gazze'de ateşkes için Türkiye ile çalıştıklarını dile getirerek, "Özellikle Türkiye'nin rolünü memnuniyetle karşılıyoruz. (Ateşkesin) ardından kalıcı barışı istiyoruz. Bu, iki devletli çözümle olacak." dedi.
Türkiye'nin bölgedeki etkinliğini yorumlayan Flake, "Türkiye, Gazze'deki durumla alakalı bizim konuşamadığımız gruplarla konuşabiliyor. Buradaki muhataplarımızı ve ortaklarımızı, düşürebildikleri yerde gerilimi düşürmek için gayret etmeye teşvik ediyoruz." diye konuştu.
İsrail'i "teröre karşı" desteklediklerini savunan Flake, iki devletli çözümü desteklediklerini ve bu konuda İsrail ile ayrıştıklarına işaret etti.
Flake, ABD'nin tesir gücü yüksek MK 84 bombalarını, İsrail'e göndermeyi askıya almayı planlayıp planlamadığı yönündeki soruya da "Bilmiyorum. Bunun yanıtı, Türkiye'deki elçide değil ABD Dışişleri Bakanlığı'nda olacaktır." cevabını verdi.
- Türkiye'nin rolü
Flake, Türk kamuoyunun, ABD ve diğer ülkeleri Gazze'deki katliamlardan sorumlu tuttuğu ve İsrail'in eylemlerinin Türkiye'deki ABD karşıtlığına etkisi konusunda ne tür tespitleri olduğu yönündeki soruya, "Türkiye'de birçok kişinin Filistinlilerle ve Filistin davasıyla kendilerini özdeşleştirdiklerini biliyorum." yanıtını verdi.
Bu durumun kendisini için kolay olduğunu söylemeyeceğini ve Gazze'de ateşkes sağlanmasıyla daha iyi bir konumda olacaklarını belirten Flake, ateşkesin ardından barışın kalıcı olabilmesi için bölgesel güç Türkiye'nin, "pozitif" şekilde meseleye müdahil olması gerektiğini vurguladı.
ABD Başkanı Joe Biden'ın yakında bölgeyi ziyaret etmeyi planlamadığını da belirten Flake, Filistin Devlet Başkanı Mahmud Abbas'ın Türkiye'yi ziyaret ederek TBMM'de yapacağı konuşma için "Birçok Filistinli barış istiyor. Türkiye'nin (Abbas'a) ev sahipliği yapacak olması bence harika." ifadesini kullandı.
- ABD'nin bölgeye askeri yığınak yapması
ABD'nin son zamanlarda bölgede oluşturduğu askeri yığınağa ve Amerikan askerinin hareketliliğine ilişkin soruyu yanıtlayan Flake, "Bir bölgedeki müttefik ve ortaklarımızı etkileyebilecek bir gerilimi ne zaman görsek bunu yapıyoruz." dedi.
Flake, ABD'nin bir bölgede müttefiklerini ve ortaklarını etkileyebilecek bir tırmanma gördüğünde oraya askeri varlıklar gönderdiğini ve çoğu zaman böylece gerilimi düşürmeyi başardığını belirterek, "Çünkü bir ülke veya güç, daha küçük bir rakibinin peşinden gidebileceğine inanırsa, ABD o rakiple omuz omuza durur, ister NATO müttefikliğiyle olsun, ister başka bir şey." diye konuştu.
Gerilimi yükseltmeyi hedeflemediklerini söyleyen Flake, "İsrail ile İran veya Hizbullah ile İsrail arasında bir savaş görmeyi istemiyoruz. Bölgedeki tüm ortaklarımızın bize durumu sakinleştirmekte yardım etmesini sağlamak için çabalıyoruz." ifadesini kullandı.
Flake, Ukrayna'ya destek amacıyla Yunanistan'da bazı askeri yığınaklar yapıldığını kaydederek, ABD'nin Türkiye karşısında Yunanistan'ı kayırdığı ve Türkiye'ye karşı saldırmak için yığınak yaptığı iddialarını yalanladı.
- İran'ın misilleme olasılığı
Hamas Siyasi Büro Başkanı İsmail Heniyye'ye Tahran'da düzenlenen suikasta yanıt olarak İran'dan gelecek misille olasılığıyla ilgili soruya cevaben Flake, "Bu, ateşkes üzerine yoğun şekilde çalışmamızın bir diğer sebebi. Ateşkesi sağlayabilirsek, bunun herhangi bir taraftan misilleme şansını düşüreceğini düşünüyoruz. Ateşkesi sağlayabilirsek, çok daha az risk olur." dedi.
Flake, kimsenin İran üzerinde tam etkiye sahip olmadığını söyleyerek, gerilimi düşürme umudunu dile getirdi.
İran ile ilişkisi olan herkesi gerilimi düşürmek için gayret etmeye çağırdıklarını aktaran Flake, Türkiye'nin komşusu olması hasebiyle İran'la ilişkiler konusunda daha deneyimli olduğunu kaydetti.
Flake, Türkiye'nin bölgede gerilimi düşürme çabalarının altını çizerek, "Türkiye, İsrail ile İran arasındaki bir savaştan fayda sağlamayacak. Bunu biliyoruz. Bence herkes, (savaş durumunda) tüm bölgenin bir darbe alacağını biliyor." dedi.
- MİT'in yönettiği takas operasyonu
Flake, MİT'in Ankara'da yönettiği takas operasyonu için ABD Başkanı Joe Biden'ın bizzat Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ı arayarak tebrik ettiğini hatırlatarak, 7 ülkeyi kapsayan bu operasyonun çok karmaşık olduğunu söyledi.
Operasyonun lojistik kısmında Türkiye'nin son derece yardımcı olduğuna işaret eden Flake, "Dediğim gibi bu çok komplike bir takas. Türkiye'nin çok profesyonel bir bürokrasisi var." diye konuştu.
Flake, ayrıca "(Takas operasyonu)Bir başka ülke, kendisine verilen bu işin üstesinden gelebilir miydi emin değilim. Lojistik açıdan gerçekten çok profesyonel, harika bir iş çıkardı." ifadelerini kullandı.
- Türkiye-ABD ilişkileri
26. NATO Zirvesi'nin Türkiye'de yapılacağını, Türkiye'nin NATO'daki ikinci en büyük askeri güç ve İttifak'ın vazgeçilmez değerde bir üyesi olduğunu dile getiren Flake, ikili ilişkileri de değerlendirdi.
Flake, karşılıklı ticaret hacminin 30 milyar doları aştığına işaret ederek, bunu gelecek yıllarda 100 milyar dolara çıkarmayı hedefledikleri söyledi.
Texas eyaletindeki mühimmat üretim tesisine de değinen Flake, "Bu sahip olduğumuz önemli bir ortaklık." diye konuştu.
Flake, iki ülke arasında turizmin geliştiğine işaret ederek, yıl sonuna kadar ABD'den 2 milyon kişinin Türkiye'yi ziyaret etmiş olmasını beklediklerini belirtti.
ABD'de Kongre'nin dış politikada önemli rol oynadığının altını çizen Flake, kasım ayındaki başkanlık seçiminden sonra Ocak 2025'te yönetime kim gelirse gelsin, ABD'nin ikili ilişkilerinde büyük savruluşların yaşanmayacağını vurguladı.
- Vize talebindeki artış
Flake, ABD'ye seyahat için vize talebinde önemli ölçüde artış yaşandığına da değindi.
Tüm vize işlemlerini olabildiğince hızlı yapmaya, iş ve eğitim vizelerinde bu işlemi daha da çabuklaştırmaya çalıştıklarını söyleyen Flake, "Bazı bekleme süreleri, sadece talebin sonucu." ifadesini kullandı.
- Somali ve Etiyopya ile yürütülen Ankara Süreci
Flake, Türkiye'nin arabuluculuğunda Somali ile Etiyopya arasında yürütülen Ankara Süreci'ne ilişkin bir soru üzerine, son dönemde Türkiye'nin Yunanistan ile yakınlaşması ve Ermenistan ile yürütülen normalleşme sürecine atıfta bulunarak, "Somali ile ilgili olarak, Türkiye'nin burada müdahil olduğunu görüyoruz, bu çok olumlu." yorumunu yaptı.
Büyükelçi Flake, Dışişleri Bakanı Hakan Fidan ile ABD'li mevkidaşı Antony Blinken arasında birkaç gün önce yapılan telefon görüşmesinde bu konunun gündeme geldiğini anlattı.
ABD Büyükelçisi, Türkiye'nin Afrika'daki dahlinin, sömürge geçmişine sahip birçok Avrupa ülkesinin ve diğerlerininkinden farklı olduğuna da işaret etti.
- F16'lar için gerekli Kongre onayları alındı
Türkiye ile ABD arasında F-16 savaş uçaklarının satışı ve F-35 meselelerine ilişkin soruya yanıt veren Flake, F-16 satışı için gerekli Kongre onaylarının alındığını doğruladı.
Flake, öte yandan yerli katkı, sanayileşme ve teslimat özellikleri gibi ayrıntıların belirlenmesi için Türkiye, Lockheed Martin ve diğer tedarikçiler arasında müzakerelerin halen devam ettiğini kaydetti.
Flake, mevcut anlaşmanın "40 yeni ve 79 yenilenmiş F-16" alımını içerdiğini ve bu hususların sonuçlandırılması için görüşmelerin devam ettiğini açıkladı.
F-35 konusunda ise Flake, ABD'nin "Türkiye'nin yeniden F-35 satın alabilecek bir konumda olmasını istediğini" yinelerken, bunun gerçekleşmesi için "önce S-400 meselesinin çözülmesi gerektiğini" vurguladı.
Bu konudaki iyimserliğini dile getiren Flake, "Ciddi görüşmelerin yapılacağından umutluyuz ve bu görüşmeler sonuç verirse F-35'ler hakkında yeniden konuşabiliriz." dedi.
- Suriye ile normalleşme süreci
Suriye ile Türkiye arasında normalleşme sürecini nasıl değerlendirdikleri yönündeki bir soru üzerine Flake, "ABD, Suriye ile ilişkileri normalleştirmeyecek." diyerek, Suriye konusunda BM Güvenlik Konseyi'nin 2254 nolu kararına uymayı sürdürdüklerini kaydetti.
Flake, ABD'li emekli albay ve Savunma Bakanlığı (Pentagon) eski danışmanı Douglas McGregor'ın, "ABD'nin Türkiye'ye saldırmaları için Suriye'de terör örgütü PKK/YPG'yi hazırladığı" iddialarına da yanıt verdi.
"Bu tür bir şeyin rapor edildiğini duymadım. NATO'yla tamamen ilgisiz olduğunu ve bu yönetimin ya da Kongre'deki tanıdıklarımın görüşlerini yansıtmayan bazı saçmalıklar söylediğini duydum, bu yüzden bu iddiaya itibar etmem." diyen Flake, McGregor'ın ABD hükümeti adına konuşmadığını vurguladı.
- Rusya-Ukrayna savaşı
ABD Büyükelçisi, Rusya-Ukrayna savaşı başladığında Türkiye'nin Montrö Boğazlar Sözleşmesi'ni devreye soktuğunu, bunun Ukrayna'nın savunmasına önemli fayda sağladığını söyledi.
Flake, "Türkiye'nin özellikle NATO içinde vazgeçilmez bir müttefik olduğunu tekrar tekrar ortaya koyduğuna inanıyorum." dedi.
ABD Hazine Bakanlığından bir yetkilinin, Türkiye'nin Rusya ile özellikle mikroçip gibi malzemeler konusunda ticaret yapmaya devam etmesi halinde bunun sonuçlarının olacağı yönündeki açıklamasının sorulması üzerine Flake, Türkiye'nin Rusya'ya yönelik ABD ve Avrupalı müttefiklerinin tek taraflı yaptırımlarını uygulamama noktasındaki duruşunu anlayışla karşıladıklarını, ancak Rusya'nın "savaş makinesi" tarafından kullanılabilecek parçaların artmamasını temin etmek istediklerini söyledi.
Flake, ABD'deki bazı şirketleri ve kendi üretimlerini bu bağlamda takip ettiklerini belirterek, ABD çıkışlı ilgili parçaların son varış noktasının, Rusya olmamasını sağlamak için çaba gösterdiklerini kaydetti.
ABD Büyükelçisi, son olarak ülkesine döndüğünde tekrar siyasete girip girmeyeceğine ilişkin bir soruya eylülde isterse siyaset yapma konusunda özgür olacağı yanıtı vererek, "Beklemede kalın." yorumunu yaptı.