Tarım ve Orman Bakanlığı'na bağlı Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü'nce (DKMP) kuşların göçleri, üremeleri, hayatta kalma başarıları gibi verilerin elde edilmesine yönelik yürütülen halkalama çalışmaları kapsamında, 2023 yılında 190 türden 23 bin 794 kuş halkalandı.ANKARA (İGFA) - Türkiye'de 2002'ye kadar düzenli ve kapsamlı halkalama çalışmaları yapılmazken 2002'de DKMP Genel Müdürlüğü, ODTÜ Biyoloji Bölümü ve Kuş Araştırmaları Derneği arasında imzalanan iş birliği protokolü ile Ulusal Halkalama Programı (UHP) başlatıldı.
Kuşların önemli göç yolları üzerinde bulunan Türkiye'de yürütülen halkalama çalışmaları ile kuşların göçleri ve popülasyon dinamikleri araştırılıyor.
Kuşların tanınmasını, gerektiğinde morfometrik ve diğer ölçümlerin yapılmasını sağlamak amacıyla kuşun yakalanıp tür, yaş ve cinsiyet gibi bilgileri kayıt edildikten sonra halkanın, kuşun bacak ya da bacaklarına takılması işlemine "halkalama" adı veriliyor. Halkalama çalışmaları, kuş bilimi araştırmalarında önemli bir yer tutuyor.
UHP kapsamında ODTÜ kampüsündeki halkalamalardan sonra 2002 yılında Samsun Kızılırmak Deltası'nda halkalama faaliyetleri başladı ve Ondokuz Mayıs Üniversitesi bünyesinde yürütülerek bugüne kadar geldi. Uluslararası geri bildirimler, 2005 yılından beri Avrupa Kuş Halkalama Birliğine (EURING) rapor edildi.
Ülkede halihazırda Cernek Halkalama İstasyonu, Aras Kuş Araştırma ve Eğitim Merkezi, Eymir Kuş Halkalama İstasyonu ve Boğazkent Uygulamalı Çevre Eğitimi ve Kuş Halkalama İstasyonu'nda ilkbahar ve sonbahar göç dönemlerinde düzenli halkalama çalışmaları yürütülüyor.
KELAYNAKLARIN SOYUNUN TÜKENMESİ ÖNLENDİ
Yürütülen çalışmalar sonucunda, ülkedeki kelaynakların soyunun tükenmesinin önüne geçildi.
Göç dönemi öncesinde istasyona alınan kelaynaklar, sadece üreme dönemlerinde serbest bırakılırken yarı vahşi bir yaşam sürdüren tür olarak kabul edildi.
Bu kapsamda, kelaynakların halkalanması işlemleri “özel halkacı" lisansına sahip DKMP Genel Müdürlüğü görevlisi veterinerler tarafından yapılıyor.
Kelaynaklar üreme mevsimi sonrası kafeslere alınıyor, erişkin kelaynak kuşları taramadan geçiriliyor. Bu kapsamda, 2023 yılı üreme sezonunda yeni doğan toplam 57 yavru halkalandı. Bu yavruların biyometrik ölçüleri alınarak kaydedildi, ayrıca, cinsiyet ve genetik çalışmalar için örnekler de alındı.
Ayrıca İzmir Gediz Deltasında, DKMP Genel Müdürlüğü, Ankara Üniversitesi, Ege Üniversitesi ve Uluslararası Gıda ve Tarım Örgütü (FAO) iş birliğiyle 2023 yılı flamingo halkalama çalışmaları gerçekleştirildi. 3-6 Ağustos 2023 tarihlerinde gerçekleştirilen çalışmalarla 262 yavru flamingoya hem metal hem de PVC halka takıldı, tüy ve parazit örnekleri alındı.